فردین شقاقی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جر مشناسی دانشگاه شهید بهشتی

منظور از مسئولیت کیفری داشتن اهلیت تحمل مجازات و پاسخگویی در برابر قوانین جزائی می باشد. برای اینکه بتوانیم فردی را مجازات کنیم باید او شرایط مسئولیت کیفری احصاء شده در قانون آن کشور را دارا باشد. امروزه در بیشتر نظام های حقوقی دنیا اشخاص حقیقی و حقوقی دارای مسئولیت کیفری می باشند و مجازات هایی برای هر کدام با توجه به ویژگی های اختصاصی آنها پیش بینی شده است. حال ما در این مقاله می خواهیم با استفاده از روش کتابخانه ای به این سوالات پاسخ دهیم که آیا سیستم های دارای هوش مصنوعی می توانند مسئولیت کیفری داشته باشند یا نه ؟ و در صورت داشتن مسئولیت کیفری چه نوع مجازات هایی برای آنها قابل اعمال می باشد ؟ برای اینکه یک رفتاری جرم شناخته شود باید عنصر مادی و معنوی پیش بینی شده در قانون را دارا باشد. عنصر مادی جرایم متشکل از رفتار فیزیکی (اعم از فعل یا ترک) ، شرایط و اوضاع و احوال و نتیجه و رابطه سببیت می باشد که سیستم های دارای هوش مصنوعی همانند انسان یا به صورت متفاوت می توانند آن را انجام دهند. عنصر معنوی جرایم یا عمد و یا غیرعمد می باشد که سیستم های دارای هوش مصنوعی قابلیت دارا شدن آن را نیز دارند. بنابراین با احراز این دو عنصر در سیستم های داری هوش مصنوعی می توانیم آنها را مجازات نماییم. به دلیل تفاوت های عمده ای که بین انسان و سیستم های دارای هوش مصنوعی وجود دارد نمی توانیم مجازات های پیش بینی شده برای انسان ها را عینا در مورد سیستم های دارای هوش مصنوعی هم اعمال نماییم. برای مثال مجازات شلاق در مورد سیستم های دارای هوش مصنوعی قابلیت اعمال ندارد ولی به جای آن می توانیم مجازات های دیگری مانند سلب حیات یا جزای نقدی را در مورد آنها اجرا کنیم.

مسئولیت کیفری، عنصر مادی، عنصر معنوی، سیستم های دارای هوش مصنوعی ، مجازات