فرزین پورامیر - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
بیژن یعقوبی - استاد پژوهشی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران

کنترل علف های هرز یکی از مهمترین مشکلات در پرورش برنج راتون می باشد. از این رو در این تحقیق، کارایی فرمولاسیون های مختلف علف کش بیس پایریباک سدیم در کنترل علف های هرز برنج در پرورش راتون مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش طی سال های زراعی ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در استان های گیلان و مازندران اجرا شد. تیمارهای علف کشی مورد مطالعه عبارت بودند از؛ دوزهای ۲۵، ۳۸، ۵۰ و ۶۳ گرم در هکتار ماده موثره بیس پایریباک سدیم (چیف SC ۱۰%)، دوزهای ۳۱، ۴۷ و ۶۳ گرم در هکتار ماده موثره بیس پایریباک سدیم (وجین SC ۱۲.۵%)، ۴۰ گرم در هکتار ماده موثره بیس پایریباک سدیم (کلین وید SC ۴۰%)، ۲۵ گرم در هکتار ماده موثره بیس پایریباک سدیم (نومینی SC ۱۰%)، ۱۳۹۸ گرم در هکتار ماده موثره پروپانیل + بن سولفورون متیل (استمداکس DF ۴۶.۶%)،۱۱۵۰ گرم در هکتار ماده موثره بنتازون + ام ث پ آ (بازاگران SL ۴۶%)، ۴۵ گرم در هکتار ماده موثره تریافامون + اتوکسی سولفورون (کانسیل WG ۳۰%) و شاهد آلوده به علف هرز. نتایج تحقیق نشان داد که مصرف علف کش بیس پایریباک سدیم تا ۶۳ گرم ماده موثره در هکتار منجر به بروز علائم گیاه سوزی قابل مشاهده در برنج راتون نشد. در گیلان علف کش وجین (۴۷ و ۶۳ گرم ماده موثره در هکتار)، کلین وید و نومینی به ترتیب با ۲۶، ۲۰، ۲۳ و ۲۶ گرم در متر مربع دارای کمترین مقدار زیست توده سوروف (Echinochloa crus galli) بودند که در مقایسه با شاهد آلوده به علف هرز (۹۱ گرم در متر مربع) به ترتیب ۷۱، ۷۸، ۷۵ و ۷۱ درصد کاهش داشتند. بالاترین کارایی در کنترل علف هرز جگن (Bolboschoenus planiculmis) نیز در همین چهار تیمار ثبت شد. بیشترین عملکرد شلتوک با ۱۶۸۳ کیلوگرم در هکتار در تیمار علف کشی کلین وید مشاهده شد که در مقایسه با شاهد آلوده به علف هرز (۷۱۰ کیلوگرم در هکتار)، ۳۷/۲ برابر افزایش داشت. در مازندران دو علف کش استمداکس و بازاگران به ترتیب با ۹۰ و ۸۷ درصد، بیشترین کارایی را در کاهش زیست توده علف های هرز داشتند. این درحالی بود که بیشترین عملکرد شلتوک در تیمارهای علف کشی کلین وید و نومینی (به ترتیب با ۲۱۸۰ و ۲۲۱۰ کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که علف کش بیس پایریباک سدیم در عین حال که دارای کارایی مطلوبی در کنترل علف های هرز بود، اثرات گیاه سوزی قابل مشاهده ای نیز بر روی گیاه برنج نداشت که این امر منجر به افزایش عملکرد شلتوک در پرورش راتون شد. در بین فرمولاسیون های مختلف این علف کش، نومینی (۲۵ گرم ماده موثره در هکتار) و کلین وید (۴۰ گرم ماده موثره در هکتار) بالاترین کارایی را در کنترل علف های هرز و درنتیجه افزایش عملکرد شلتوک داشتند. از این رو، علف کش بیس پایریباک سدیم را می توان به عنوان جایگزینی مناسب برای علف کش های قدیمی در پرورش برنج راتون مورد استفاده قرار داد.

جگن, سوروف, شالیزار, علف کش