معصومه قربانی - دبیر تاریخ، آموزش و پرورش شهرستان زاوه، خراسان رضوی
فاطمه سالاری - دبیر تاریخ، آموزش و پرورش شهرستان زاوه، خراسان رضوی

یکی از روش های فعال کردن دانش آموزان، تالیف محتوای کتاب به صور ت فعال است. پژوهش حاضر باهدف بررسی و تحلیل محتوای کتاب تاریخ ۱ ایران و جهان باستان (چاپ ۱۴۰۱- کد: ۱۱۰۲۱۹) پایه دهم رشته ادبیات و علوم انسانی انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی و کاربردی و روش آن روش تحلیل محتوا کمی سوالات پایانی مندرج در کتاب تاریخ ۱ ایران و جهان باستان بر اساس تکنیک ویلیام رومی است. آمارهای کمی به صورت کیفی توصیف و تحلیل میشوند. جامعه و نمونه آماری پژوهش حاضر شامل ۸۳ سوال یعنی تمامی سوالات کتاب تاریخ ۱ ایران و جهان باستان است. باتوجه به محاسبات انجام شده، ضریب درگیری سوالات فصل اول کتاب تاریخ ۱ ایران و جهان باستان، به میزان ۶ / ۰ است. ضریب درگیری سوالات فصل دوم ابن کتاب، به میزان ۷ / ۰ است و ضریب درگیری سوالات فصل سوم کتاب، به میزان ۵ / ۰ به دست آمد. ضریب درگیری تمامی سوالات کتاب نیز ۵ / ۰ به دست آمد. باتوجه به نظر ویلیام رومی، زمانی یک کتاب درسی فعال است که ضریب درگیری آن حداقل ۴ / ۰ و حداکثر ۵ / ۱ باشد. بر اساس این میانگین، ضرایب به دست آمده در فصل های اول، دوم و سوم و نیز کل کتاب تاریخ ۱ ایران و جهان باستان برای میزان درگیری سوالات، نشان دهنده فعال بودن سوالات است. اما این میزان همانطور که مشاهده می شود نزدیک به حداقل درگیری و فعال بودن است؛ لذ ا برای افزایش درگیری سوالا ت کتاب تاریخ ۱ ایران و جهان باستان، شایسته است که برنامه ریزان درسی و مولفان کتب درسی تاریخ در طراحی و تدوین سوالات آخر دروس به فعال بودن سوالا ت توجه بیشتری داشته باشند و بتوانند سوالاتی را تدوین کنند که میزان تفکر، کسب مهارت حل مسئله، توانایی خلق و شناسایی موقعیت های مختلف دانش آموزان را افزایش دهد و آنان را برای انجام پژوهش علاقه مند سازد.

تحلیل محتوا، تاریخ ۱ ایران و جهان باستان، سوالا ت پایانی، ضریب درگیری