زینب نوروزعلی - دکتری زبان و ادبیات فارسی، مدیرمسئول موسسه مطالعات علوم انسانی و اسلامی حکمت کلمه سمنان

زن به عنوان یکی از دو نیمه انسانی و یکی از پایه های اصلی زندگی و تمدن بشر همواره در آثار منثور و منظوم ادبیات ایران حضور داشته و این حضور به انواع مختلف تبلور، بروز و ظهور یافته است. غالب این حضور به بیان ویژگی های ظاهری و جلوه های عاشقانه و جایگاه معشوق جفاکار یا مهربان خلاصه شده و در اغل موارد به جنبه هایی فراتر از آن رفته است. این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب خانه ای تدارک شده به دنبال بررسی و تحلیل سیمای «زن» در دیدگاه نظامی گنجوی و نظام الدین استرآبادی پرداخته و مشخص نمود که «زن» مورد توجه نظامی در خمسه مجموعه فضایلی آرمانی دارد و از نگاه متداول جامعه او به زن دور است. «زن» در خمسه نظامی زنی مسئولیت پذیر در سطح کلان خانوادگی و اجتماعی است و در اداره امور دست کمی از مردان نداشته، حتی در اغلب موارد هم جایگاه نسبتا برتری دارد. این دیدگاه نظامی به زن در جامعه بسته و مرد سالارانه زمان او عمومیت نداشته و نگره قابل توجهی است. در کنار این دیدگاه استرآبادی نیز در سعادت نامه خود به «زن» پرداخته است. غالب نگاه به «زن» در سعادت نامه زنی آرمانی است و در پاره ای موارد نیز «زنی» دغل کار و اغواگر است.

زن، جایگاه زن، نظامی، استرآبادی، ادبیات تطبیقی