یعقوب فولادی - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی؛ پژوهشگر ادبیات حماسی و اساطیری

بر فراز کوهی صعب العبور در اعماق کوه های گیسکان دشتستان (استان بوشهر) ویرانه های قلعه ای است که می گویند قدمتش به ایران باستان می رسد و برای مقاومت در برابر دشمنان استفاده می شده است. با توجه به قرار گرفتن این بنا در کوهستان به آن «کوه قلعه» می گویند. مستندات علمی و اطلاعات تاریخی در مورد کوه قلعه در دست نداریم؛ جز اینکه می گویند قلعه «شاه مسغون» است و در مورد گشوده شدنش داستانی افسانه ای در بین مردم آن سامان رواج دارد که وجه تسمیه کوهستان و آبادی های آنجا می باشد. در این پژوهش به روش کتابخانه ای و میدانی به این داستان پرداخته ایم که نتیجه حاصل از آن نشان می دهد روایت تنبیه تازیان به دست شاپور دوم ساسانی با آب و تاب های حماسی و ویژگی های داستانی- افسانه ای وارد فرهنگ عامه و ادبیات شده؛ سپس این داستان تاریخی-افسانه ای برای دیگر داستان هایی که در زمان های بعد در مورد قلعه های دیگر می بینیم، از جمله کوه قلعه گیسکان، کهن الگو شده است.

گیسکان، قلعه شاه مسغون، شاهنامه، شاپور دوم ساسانی و تازیان، کهن الگو