ساهره مهرابیان - استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد رامسر، دانشگاه آزاد اسلامی، رامسر، ایران (نویسنده مسئول)
ریحانه مطلب زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد رامسر، دانشگاه آزاد اسلامی، رامسر، ایران

کاشی کاری یکی از اجزای مهم معماری ایران در جهت ارتقای کیفیت و خلق زیبایی بناها از دیر باز مورد استفاده قرار می گرفته است که در دوره قاجار به دلیل ورود تکنولوژی، فن عکاسی، کارت پستال ها و تمبر ها از غرب، متحول شد و در همین راستا، استفاده از این هنر در آن دوره افزون بر بناهای مذهبی، در بناهای مسکونی اعیانی،کاخ ها، دروازه ها به حد اعلای خود رسید. در این میان، به دلیل اینکه شهر تهران به عنوان پایتخت انتخاب شد، استفاده از این هنر و آرایه های آن در تهران بیشتر نمایان شد. این مقاله با هدف شناسایی و مقایسه آرایه های کاشی کاری در بناهای مذهبی و مسکونی دوره قاجار و در نهایت چگونگی احیا و ارتقای آن در دوره معاصر انجام پذیرفت. تحقیق مورد نظر از نوع توصیفی_ تحلیلی می باشد و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام شد که جامعه آماری آن شامل سپه سالار، مسجد امام، عمارت مسعودیه و خانه مقدم در تهران بود. نتایج به دست آمده نشان داد که وجه اشتراک آرایههای کاشی کاری دو بنای مذهبی شامل نقوش هندسی، نقوش گیاهی (پیچکهای اسلیمی و گل های ختایی)،طرح گلدان و خطوط تزئینی بود در حالی که کاشی کاری بناهای مسکونی علاوه بر این آرایه ها، نقوش انسانی، مناظر معماری و نقوش حیوانی را نیز دارا بوده است.

کاشیکاری، بناهای مذهبی، بناهای مسکونی، دوره قاجار