فاطمه کاکایی - دانشجوی دکتری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
طاهره نصر - دکتری تخصصی شهرسازی، دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
هادی کشمیری - دکتری تخصصی شهرسازی، دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
حامد مضطرزاده - دکتری تخصصی شهرسازی، استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

بیان مساله: این پژوهش درصدد آن است تا با استفاده از شیوه زندگی به عنوان وجه عینی مفهوم فرهنگ و پیکره بندی فضایی به تحلیل سازمان فضایی خانه انتخابی از منظر نظام های حرکتی، عرصه بندی و کارکردی بپردازد. اهمیت و ضرورت پژوهش: از آنجایی که تاکنون پژوهش اندکی در خانه های شیراز که واجد شرایط و معیارهای ارزشمند جهت حفاظت و الگوبرداری از معماری آنها هستند، انجام شده است تا با شناخت نسبتا جامعی از عملکرد سازمان فضایی خانه ها بتوان به نظام های فعالیتی و الگوهای رفتاری کاربران مختلف در آنها دست یافت؛ از این رو در نگرش موردی پژوهش، خانه ذاکری به عنوان نمونه موجود، جامع و حاوی اطلاعات درخوری از گونه یک طرف ساخت پهلوی اول شیراز انتخاب گردیده است. هدف و یا سوال اصلی تحقیق: هدف اصلی از انجام پژوهش، بررسی عملکرد سازمان فضایی خانه ذاکری شیراز است؛ بر این اساس این سوال مطرح می شود که چگونه می توان به تحلیل سازمان فضایی خانه ذاکری شیراز از منظر نظام های حرکتی، عرصه بندی و کارکردی پرداخت؟ روش تحقیق: لذا پژوهش حاضر از بعد هدف، پژوهشی کاربردی و از بعد روش جمع آوری اطلاعات، پژوهشی توصیفی غیرآزمایشی از نوع پیمایشی و موردی است. مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: در گونه یک طرف ساخت پهلوی اول شیراز با حذف عملکردی حیاط و تبدیل آن به یک فضای صرفا عبوری و نیز با حذف فضاهای رابط و راهروها موجب کاهش میزان عملکرد سازمان فضایی در معماری می گردد. بدین ترتیب در بررسی عملکرد سازمان فضایی خانه های یک طرف ساخت پهلوی اول شیراز، مولفه های «قابلیت دسترسی» و «انعطاف پذیری» در نظام حرکتی فضا، مولفه «نفوذپذیری» در نظام عرصه بندی فضا و مولفه های «هم پیوندی» و «یکپارچگی» در نظام کارکردی فضا به عنوان شاخص های مثبت با تاثیر افزاینده و نیز مولفه «میانگین عمق نسبی» در نظام عرصه بندی فضا و مولفه های «مرتبه نسبی» و «تفکیک» در نظام کارکردی فضا به عنوان شاخص های منفی با تاثیر کاهنده بر میزان عملکرد فضا محسوب می شوند.

عملکرد، سازمان فضایی، خانه های یک طرف ساخت، پهلوی اول، شیراز.