رویا شینی غلامپور - فارغ التحصیل مهندسی معماری از دانشگاه آزاد دزفول و دانشجوی کارشناسی ا

آثار اندکی که از هر دوره تاریخی بجا مانده و به دست ما میرسد، چون دربرگیرنده اطلاعاتی از آن دوره میباشد، واجد ارزش است همین ارزشها و مانند آنهاست که حفاظت آثار تاریخی را به مثابه حفظ هویت و خاطرات جمعی یک کشور، لازم مینماید. یک اثر معماری پیش از آنکه به عنوان یک کالبدساختمانی مطرح باشد منعکس کننده یک سلسله اندیشهها و بازگو کننده راه و رسم زندگانی مردمان دوره خود است. بر جستهترین خصوصیت معماریایران اصل شفافیت آن است، و آن تکامل و حرکت از کیفیت مادی به کیفیت روحی است. عناصر کالبدی معماری ایران را بر حسب کارکرد سازهای آنها به دو دستهی کلی تقسیم مینمایند : عناصر سازهای و عناصر تزئینی. که هر دو آنها لازم وملزوم هم هستند؛ و آنچه پایداری یک ساختمان را در برابر زلزله تضمین میکند سازه و یکپارچگی ساختمان است. در این بین استحکام بناهای تاریخیجدای از استحکام بناهای نوساز امروزی باید بررسی شود که بیشتر ساختمانهای بازمانده را میتوان در غالب معماری بومی مورد پژوهش قرار داد پس- میتوان سه اصل کلی برای معماری اقلیمی در نظر گرفت: 1- وجود هماهنگی میان عناصر سازنده بنا 2- تنوع در بناهای بومی و عدم یکنواختی درآنها 3 پیروی از قوانین و ضابطههای نانوشته (غیر مدون) که متأثر از فرهنگ محیطی میباشند. به کار گیری بهینهی مصالحی چون خاک ، که بوم آورد است و کیفیت مکانیکی نسبتاً پایینی دارد، در دورههایی بدون امکانات لازم ،گوناگونی شکلهای بهدست آمده و تطابق این شکلها با بوم پیرامون ، و چگونگی پایداری این آسمانه از دیرباز تا به اکنون مارا بر آن میدارد تا پیرامون مقاومت و پایداری و تکوین و دگرگون شدن فنون امروزی گنبد پژوهش کنیم.بی شک در معماری سنتی است که بقا و دوام این فنون اجرا به بهترین شکل تامین شده است و در این معماری است که بناهای تاریخی با آنچه که از عوامل طبیعی بر آن رفته است همچنان قد علم کردهاند .بناها ، گذشته را تعریف میکنند.از آسمانه (سقف 2) آغاز میکنیم که هرجا انسان ساکن است و زندگی میکند بی شک آن سکونتگاه هم دارای آسمانه است. پوشش سقف در معماری سنتی دو گونه است 1- تخت 2- منحنی ( تاق، گنبد ، تاق و تویزه ، تاق آهنگ و...)گونه تخت در معماری کهن با چوب اجرا میگشت و گونه منحنی که برای جاهایی که چوب در دسترس نبوده و دسترسی به خشت و گل این ساختمایه بومآورد آسان بوده و قدرت ایستایی آن مورد توجه قرار میگرفته است.پوشش منحنی در معماری سنتی به سه گونه قابل مشاهده است: 1 -چفد (قوس)2 -تاق3 -گنبد به عبارتی گنبد یکی از گونههای آسمانه خمیده است و از هندسه چرخشیک چفد گرد یک محور ایستاده که در دست از میان چفد میگذرد پدید میآید.گنبدها معمولاً در قسمتهای مهم بناها هستند و هیچ سازهای به اندازه گنبد تکاملی این چنین نداشته است . 3 گونه گنبد داریم : رک، نار، اورچین. در معماری سنتی ایران قدیمیترین پوششهای گنبدی با شکوه مربوط به اشکانیان و اوایل ساسانیان است. به سخنی دیگر گنبد سقفی است نیم کروی و یا مقعر که معمولا در بالای نقشههای مدور یا مربع یا کثیر الاضلاع که به کمک گوشوار یا شکنج از خشت و آجر بر فراز عمارت ساخته میشود