مهدی زارع - دکترا مهندسی مکانیک (دانشگاه علم و صنعت ایران)
محمد کریمی - کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک (دانشگاه شیراز)
سیدمحمدرضا شایگانی - دانشگاه شیراز

وظیفه اصلی سامانه سونار، آنالیز نویز انتشاری از اطراف وسیله متحرک دریایی ، برای اهداف ناوبری و شناسایی می باشد. هنگامی که سامانه سونار به کشتی ، زیردریایی و یا اژدر متصل می شود، علاوه بر نویز انتشاری از محیط اطراف، نویز خودی را نیز دریافت می کند که این نویز بر کارایی این سامانه اثر منفی دارد. اگر چه دلایل تولید نویز خودی و انتشاری یکسان هستند اما اهمیت نسبی منابع تولید کننده آنها متفاوت می باشند. نویز انتشاری از اهداف پیرامون وسیله متحرک خودی به سامانه سونار می رسد اما نویز خودی ناشی از خود وسیله متحرک می باشد که سامانه سونار بر آن سوار شده است . این نویز، یک صدای نامطلوب در سونار است که به طرق مختلف تولید می شود. بنابراین برای مقاصد ناوبری، نویز خودی باید کاهش یابد. لازمه کاهش این نویز، شناخت منابع تولید کننده آن و مسیرهای متنوع رسیدن این نویز به تجهیزات سونار است . در بین منابع نویز خودی، نویز تولید شده توسط گنبد سونار که تجهیزات سونار در آن قرار دارند، اهمیت ویژهای دارد، چون این نویز به هیدروفن های سامانه سونار نزدیکتر می باشد و بنابراین اثر بیشتری بر کیفیت سونار دارد. در واقع ، شناخت نویز خودی گنبد سونار، قدم اول در طراحی آن است . مساله اجتناب ناپذیر این است که در طراحی یک گنبد سونار، ملاحظات هیدروآکوستیکی باید با ملاحظات مکانیکی آن کوپل شود که عمدتا این ملاحظات با یکدیگر ناسازگار هستند. در این مقاله منابع تولید نویز خودی و مسیرهای رسیدن آنها به هیدروفن های سونار با تکیه بر نویز گنبد سونار، بررسی شده است .

گنبد سونار، زیر دریایی ، اژدر، نویز خودی و انتشاری، نویز هیدرودینامیکی