منصور سلجوقیان پور - گروه کشاورزی، واحد ایرانشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ایرانشهر، ایران
سیدمهدی جوادزاده - گروه کشاورزی، واحد ایرانشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ایرانشهر، ایران

سورگوم زراعی Sorghum sp یکی از گیاهان علوفه ای از تیره غلات است که در ایران ذرت خوشه ای نامیده می شود، که در بسیاری از مناطق خشک جهان برای تامین علوفه سبز، خشک، سیلویی و حتی برای چرای مستقیم دام موردتوجه قرار می گیرد. سورگوم با دارا بودن خصوصیت گیاهی ازجمله قدرت پنجه زنی زیاد، رشد سریع، عملکرد بالا و ارزشغذایی نسبتا خوب از اهمیت زیادی برخوردار است. به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی- زراعی سورگوم آزمایشی در قالبطرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج رقم در ۳ تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی بمپور به اجرا درآمد. در مرحله برداشتسورگوم صفاتی همچون قطر بوته، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، ارتفاع بوته و تعداد پنجه برای هررقم اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر رقم بر صفات قطر بوته، تعداد برگ، سطح برگ،وزن تر بوته، وزن خشک بوته، ارتفاع بوته و تعداد پنجه در سطح احتمال ۱ درصد معنی دار است. بیشترین میزان صفاتقطر بوته، وزن تر بوته، وزن خشک بوته و تعداد پنجه از رقم پگاه به دست آمد که با تیمار رقم کیمیا در یک گروه قرارگرفتند و کمترین میزان تعداد پنجه از رقم پیام به دست آمد. بیشترین میزان ارتفاع گیاه و سطح برگ از رقم سپیده بهدست آمد که با رقم پیام در یک گروه قرار گرفتند و کمترین میزان قطر بوته از رقم اسپیدفید به دست آمد. همچنینبیشترین میزان تعداد برگ از رقم اسپیدفید به دست آمد و کمترین میزان وزن خشک گیاه هم مربوط به ارقام پیام و سپیدهبود. همچنین به طور کلی بین کلیه صفات اندازه گیری شده همبستگی معنی دار وجود داشت. درنتیجه می توان گفتافزایش هرکدام از این صفات باعث افزایش عملکرد نهایی علوفه می گردد. همچنین تجزیه کلاستر داده های حاصل از صفاتاندازه گیری شده از ارقام مورد مطالعه انجام شد و ارقام مورد مطالعه به سه گروه اصلی تقسیم شدند. از بین این پنج رقم سه رقم در گروه A، یک رقم در گروه B و یک رقم در گروه C جای گرفتند. این گروه بندی نشان داد که تنوع ژنتیکی از الگوی معنی داری پیروی می کند چرا که ارقامی با عملکرد بهتر و نزدیک به هم در گروه های مشابه قرار گرفتند (نظیر رقم پگاه وکیمیا)

سورگوم ، صفات مورفولوژیکی- زراعی، تنوع مورفولوژیکی- زراعی، همبستگی فنوتیپی، تجزیه کلاستر