سیده صدیقه میرگذار لنگرودی - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، باشگاه پژوهش
نیک فطرت عضو هیئت علمی آموزشکده فنی

نخستین خانه ای که برای مردم (و نیایش خداوند) قرار داده شد، در سرزمین مکه است که پربرکت و مایه هدایت جهانیان است» تأملی در آیه 96 سوره ی آل عمران، بازتابی از مفهوم اولین خانه را در اذهان، متبلور می سازد. خانه ی خدا، آن مأمن تقرب با جذبه ی بی هنگام خویش، در قیاس با لفظ خانه به مثابه محور اصلی یکپارچگی خانواده، همه و همه آدمی را به اندکی تفکر وامی دارد، که به راستی چیست مفهوم خانه؟ و در بطن این واژه چه ها نهفته است؟ چرا خانه ی ایرانی مقدس است و حکمت وجودی این تقدس کجاست؟ و نهایتاً این معنا و مفهوم چگونه در خانه تجلی یافته است؟ در عصر حاضر، به رغم همه ی اهمیت و سهم خانه در سازندگی و تداوم فرهنگ، تدقیق در معانی و جوهره های پنهان سکنای انسان، مورد غلفت و فراموشی قرار گرفته است. همان جوهره و ویژگی هایی که برخاسته از معماری بی زمان این سرزمین، از اعصار دور تا به امروز بوده است. اگر چه هنوز هم در جامعه ی سنتی، خانواده از واحدهای بنیادین جامعه و در عین حال، قوی ترین و اصیل ترین نهاد اجتماعی به شمار می رود و این امر را با گذاری بر معماری خانه های سنتی شاهد هستیم. معماری ای که در آن دنیای درون از برون مجزا گردیده و در ساخت آن بیشتر به ارزش های بنیادین خانواده توجه شده است. در این نوشتار سعی بر آن است تا باگذاری بر اندیشه های ایرانی و غیر ایرانی پیرامون خانه، با نگاهی ژرف تر به معنا و مفهوم این مهم، پرداخته شود. در این راستا مطالعاتی بر مفهوم خانه خواهیم دشت و به برشمردن ویژگیهای خانه ایرانی و کیفیت مطلوب آن در تقابل با خانه های معاصر، نهایتاً به این نتیجه خواهیم رسید که آری، این است مفهوم خانه، تقدس، تقرب و در یک کلام« شور هستی».

تقدس، خانه، فرهنگ، معنا، مفهوم