حمزه اسفندیاری بیات - استاد یارگروه فقه ومبانی حقوق اسلامی،دانشگاه ازاد اسلامی، واحد شیراز
احد شریفی - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز

نهی، یک قاعده است یا اصل؟ غالب فقهای پیشین این نهاد فقهی را در مباحث الفاظ اصول فقهجای میدادند که به مرور زمان در احکام تشریعی و وضعی فقهی وارد میشود و از «اصل» به یک«قاعده» تبدیل میگردد که این وضعیت، آن را از یک دلیل از نوع «اماره» که خلاف آن قابل اثبات است، به یک دلیل از نوع «سندی» با وصف غالبا متقن و قاطع تبدیل میکند. در نتیجه، اکنون،قابل استناد در برخی موضوعات و احکام آنها است، به ویژه در باب معاملات و تعزیرات که میتواندجایگزین برخی دلایل نیز باشد، بی آنکه نتیجه ای خارج از مطلوبیت قانونگذار و شارع و عرفداشته باشد. پس، در این مقاله، مدخل و مخرج حکمی و موضوعی این قاعده از جایگاه خودش درموضوعات استنادی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

نهی حقوقی و عملی، صحت و بطلان، لزوم و فساد، اثر و مفسده، توقیف مال و عمل، نهی و دستور موقت