طاهره عزت آبادی پور - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
اشرف السادات شهیدی - استادیار زبان شناسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور سیرجان، ایران.
مصطفی سلیمانیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی، دانشگاه پیام نور اهواز، ایران.

قصه ها، لالایی ها و ضرب المثل های یک منطقه، خالص ترین و عمیق ترین احساسات، ظریف ترین افکار و اندیشه ها و واقعیات یک جامعه را منعکس می سازند. یکی از ویژگی های ضرب المثل ها، کاربرد کلمات معمول و مانوس همچون اسامی حیوانات، گیاهان، میوه ها، اعضای بدن و رنگ ها در مفاهیم ارجاعی و نیز غیرارجاعی و استعاری است که اغلب با هدف برجسته ساختن یک مختصه معنایی مثبت یا منفی در آن ها و جلب نظر مخاطب به اهمیت موضوع است. هدف این پژوهش، بررسی مولکول های معنایی نام حیوانات پربسامد در ضرب المثل های گویش سیرجانی براساس چارچوب معنی شناسی شناختی است. بدین منظور، پس از گردآوری مجموعه ای شامل ۹۵۰ ضرب المثل گویش سیرجانی، تعداد ۴۰۵ ضرب المثل، حاوی نام انواع حیوانات، استخراج و از این تعداد به بررسی ضرب المثل های حیوانات پربسامد در گویش سیرجانی با رویکردی معنایی- شناختی پرداخته شد و از نام هر حیوان چند ضرب المثل ذکر گردید. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که سه حیوان اهلی و بومی شهرستان سیرجان به ترتیب خر، سگ و شتر پربسامدتر و پرکاربردتر از بقیه حیوانات اهلی و وحشی در ضرب المثل ها هستند. از لحاظ دلالت و کارکرد موضوعی نیز موضوعات اجتماعی، بیشتر از بقیه موضوعات به کار رفته است.

ضرب المثل