مسعود باوان پوری - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عرب دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
وحید سجادی فر - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی
سکینه آزادی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

خیال که عنصر اصلی شعر محسوب می شود پل ارتباطی بین احساس و اندیشه و بیان شاعر است که انتقال عاطفه از طریق آن صورت می گیرد و ملاک سنجش یک اثر ادبی می باشد. شاکه و خان منصور دو تن از شاعران کردی سرای ایلامی هستند که به سان مولوی و شمس تبریزی مرید و مراد بوده اند و دارای دیوانی به گویش کلهری از شاخه کردی جنوبی هستند که به همت محمدعلی قاسمی و علیرضا خانی جمع آوری شده است. این شاعران توانمند در دیوان خود برای تبیین و انتقال معانی و مفاهیم مورد نظر خویش از صور خیال بهره گرفته اند. تشبیه یکی از برجسته ترین و در واقع مهم ترین ارکان علم بیان است که شاعران برای زیباسازی شعر خویش و نیز انتقال مفاهیم در قالب کلماتی دل انگیز از آن بهره برده اند. مقاله حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی علاوه بر بررسی مبانی نظری تشبیه، با بیان نمونه هایی از تشبیهات استفاده شده در این دیوان و تبیین آنها از نظر شکل، کاربرد ادات و وجه شبه، توانایی این دو شاعر را در چگونگی انتقال مفاهیم و تبیین اغراض سخن و تاثیرگذاری کلام آن دو را برای خوانندگان روشن سازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که شاعران از تشبیه حسی و مفصل بیشترین بهره برده و توجه چندانی به تشبیه محسوس به عقلی نداشته اند.

تشبیه