علی قاسمی - - استادیار، گروه علوم ورزشی، دانشگاه قم، قم، ایران.
فائزه حیدری - - دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیولوژی ورزشی، دانشگاه قم، قم، ایران.
لعیا یوسفی - - دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیولوژی ورزشی، دانشگاه قم، قم، ایران.

مقدمه: یایسگی بخش طبیعی و اجتناب ناپذیر زندگی زنان می باشد و با تغییرات فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی و علایمی نظیر گرگرفتگی، افسردگی، دردهای عضلانی، التهاب، پوکی استخوان و افزایش وزن همراه است. از طرفی استفاده از تمرینات ورزشی به همراه مکمل های گیاهی یکی از شیوه های پیشنهادی برای کنترل چاقی و عوارض ناشی از آن می باشد. لذا هدف از این مطالعه بررسی هشت هفته تمرین در آب همراه با مصرف مکمل سنجد بر روی پروتئین واکنشی-C و عامل شبه انسولینی-۱ در زنان یائسه دارای اضافه وزن و چاق بود. مواد و روش ها: بدین منظور تعداد ۴۰ زن یائسه با میانگین سنی (۰۸/۵ ± ۹۷/۵۲) سال و میانگین وزنی (۰۹/۸± ۹۵/۷۳) کیلوگرم و با میانگین قد (۵۶/۷±۰۵۷/۱۵۶) سانتی متر به صورت هدفمند انتخاب و سپس به صورت تصادفی ساده در چهار گروه کنترل (۱۰ نفر)، تمرین+دارونما (۱۰ نفر)، مکمل (۱۰ نفر) و تمرین+ مکمل (۱۰ نفر) تقسیم شدند. گروه تمرین+دارونما ۸ هفته تمرین در آب با شدت ۷۴ – ۶۰ درصد ضربان قلب بیشینه را دو جلسه در هفته انجام دادند، گروه مکمل ۸ هفته مکمل پودر سنجد روزانه به میزان ۱۵ گرم در روز دریافت کردند و گروه تمرین+ مکمل طی ۸ هفته هم مکمل استفاده کردند و هم تمرین در آب انجام دادند همچنین گروه کنترل طی ۸ هفته تحت هیچ تمرین و مکملی قرار نگرفت. نمونه های خونی به منظور بررسی متغیرهای مورد مطالعه طی شرایط ناشتایی در مراحل پیش و پس آزمون جمع آوری شدند. برای ارزیابی غلظت سرمی پروتئین واکنشی-C و عامل شبه انسولینی-۱ به ترتیب به وسیله تکنیک های الایزا و روش اسپکتوفتومتری اندازه گیری شدند. جهت بررسی تفاوت های درون گروهی از آزمون t همبسته و جهت بررسی تفاوت های بین گروهی از آزمون تحلیل کوواریانس در سطح معناداری (۰۵/۰