مرتضی رستمی سوادکوهی - دانشجوی کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه تهران
محمدسجاد نجفی - دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات جوانان دانشگاه تهران

فوکو معتقد بود در هر جامعه ای میتوان سراغی از تکنیک های انضباطی گرفت و گروه های مذهبی و فرق دینی را آموزگاران انضباط و متخصصان زمان، ریتم و فعالیت های منظم در سده های گذشته میدانست. جامعه ی ایران قرون پنجم و ششم هجری نیز به منزله جامعه ی با مولفه های دینی و مذهبی سامان یافته بود و تکنیک های انضباطی از نوع اعمال مذهبی و آداب و مناسک دینی در آن بسیار گسترده و پررنگ بودند. انتظار می رفت همانگونه که فوکو در مورد فرانسه قرن ۱۷ تحلیل کرده است، از قبل از این تکنولوژی انضباطی، سوژه مدرن خلق شود. اما به واسطه ویژگی های خاص ساختاری دوران سلجوقی و وجود نهادی مانند دیوان مظالم که به صورت ناخواسته سعی در ایجاد سوژه عدالتخواه داشتند؛ به نظر می رسد موازنه قدرت به سمتی رفت که سوژه مدرن قبل از تولد، سقط شد.

نظام قضا، تنبیه، مجازات، دیوان مظالم، حبس، زندان، کنترل، فوکو، سوژه مدرن، سوژه عدالتخواه، سلجوقیان.