فاطمه بهادری امجز - دانشجوی دکتری، علوم و مهندسی محیطزیست، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
نغمه مبرقعی دینان - دانشیار پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

ارزیابی استراتژیک محیط زیست به عنوان یک ابزار پشتیبانی کننده تصمیم گیری در حوزه های بخشی و کالبدی، از قابلیت ها و توانمندی های ویژه ای برخوردار است، تحلیل ویژگی ها و روند برنامه ریزی استراتژیک در بخش مسکن کشور و تاثیرات بالقوه و بالفعل نتایج اجرای سیاست های استراتژیک بخش مذکور بر محیط زیست، ضرورت بهره مندی از این رویکرد نوین و موثر را ایجاب می کند. در این پژوهش به بررسی و بازنگری طرح جامع مسکن (۱۳۹۳- ۱۴۰۵) بر اساس ارزیابی استراتژیک محیط زیست پرداخته شد. از آنجا که به هنگام تدوین این طرح به مسائل محیط زیستی به طور منسجم پرداخته نشده بود و در واقع به واسطه عدم الزام ارزیابی راهبردی محیط زیست در ایران، این طرح بدون ملاحظات راهبردی محیط زیست تهیه گردیده بود، ابتدا اهداف طرح بر اساس اصول ارزیابی راهبردی محیط زیست (SEA) بازنگری شد و آلترناتیوهایی جهت رسیدن به هدف موردنظر انتخاب گردید. گزینه های استفاده از مصالح بومی و در دسترس، طراحی در جهت هماهنگی ساختمان با چشم انداز اطراف و بازیافت زباله برای حفظ محیط زیست و صرفه جویی اقتصادی، استفاده از مصالحی که نیاز کمتری به نگهداری دارند، طراحی کارآمد ساختمان از نظر انرژی به عنوان آلترناتیوهای برتر انتخاب شد. همچنین اقداماتی در جهت کاهش اثرات از جمله ملاحظات مربوط به حساسیت های محیطی، ملاحظات مربوط به حفاظت کیفی منابع آب و مخاطرات آلودگی آب و کنترل آن، ملاحظات مربوط به پتانسیل های بالقوه و بالفعل آلودگی و ملاحظات مربوط به تسهیلات و تاسیسات مدیریت پسماند قابل تعمیم در سناریوهای مختلف پیشنهاد شد. براساس یافته های این تحقیق، حصول و تحقق شرایط پایداری کیفیت محیط زیستی و پایداری توسعه مسکن در ایران، مستلزم سیاست گذاری و تصمیم گیری کلان و استراتژیک در رابطه با استراتژی های مزبور در چارچوب روششناسی SEA در مرحله قبل از پروژه ها (سیاست ها، برنامه ها و طرح ها) و لزوما انجام مطالعات EIA در سطح پروژه ها می باشد.

ارزیابی راهبردی محیط زیست، مسکن، آلترناتیو، رفاه اجتماعی