ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ و محیط بر عملکرد دانه ژنوتیپ های باقلا (.Vicia faba L) با استفاده از روش GGEبای پلات

این پژوهش به منظور ارزیابی پایداری عملکرد دانه و برهمکنش ژنوتیپ و محیط بر عملکرد دانه لاین های امیدبخش باقلا، ۱۱ لاین امید بخش همراه با چهار رقم فیض، شادان، مهتا و برکت (شاهد)، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گرگان، دزفول، بروجرد و ایرانشهر) به مدت دو سال زراعی (۱۳۹۹-۱۳۹۷) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ و محیط به ترتیب با سهم ۶۰/۰۷، ۱۹/۸و ۲۰/۰۷ درصد از تنوع کل عملکرد دانه، معنی دار بودند. بر اساس نتایج تجزیه GGE بای پلات دو مولفه اصلی اول (ژنوتیپ) و دوم (برهمکنش ژنوتیپ و محیط) در مجموع ۵/۷۶ درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. بر اساس نمودار چند ضلعی، دو محیط کلان و ژنوتیپ های سازگار برای هر محیط شناسایی شدند. براساس نزدیکی به مبدا بای پلات، ژنوتیپ های G۱، G۳، G۴ و G۱۴ دارای پایداری عمومی بالا شناخته شدند. بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل GEI و GGE بای پلات، محیط گرگان در هر دو سال آزمایش از قدرت تفکیک بالایی برخوردار بود و به عنوان مکان مناسب برای گزینش ژنوتیپ های برتر باقلا شناخته شد. بر اساس نتایج تجزیه بای پلات ژنوتیپ G۶  (Barkat×New mammoth) در همه محیط ها از لحاظ عملکرد و پایداری نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتر بود. ژنوتیپ های G۱۰ (HBP/SOE/۹۹)، G۹ (ILB۱۲۶۶)، G۲ (Barkat×ILB ۵۲۸۴) و G۴ (Barkat×Giza Blanka)، علاوه بر پایداری عملکرد، دارای عملکرد دانه بالاتر از ارقام شاهد بودند و بنابراین برای استفاده در برنامه های به نژادی و در ادامه برای توسعه کشت باقلا در مناطق هدف مناسب شناخته شدند.

Keywords:

Faba bean , Ideal genotype , Mega environment , Yield stability , باقلا , پایداری عملکرد , ژنوتیپ مطلوب و محیط کلان