بهروز کرد - استادیار، گروه مهندسی محیط زیست، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران.
سارا پورعباسی - گروه صنایع چوب، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران
احمد ثمریها - استادیار، گروه صنایع چوب، دانشگاه فنی و حرفه ای ، تهران، ایران

امروزه استفاده از نشانگرهای زیستی به عنوان رویکردی جدید در ارزیابی محیط های آلوده به فلزات سنگین موردتوجه قرار گرفته است. این نشانگرها عموما به عنوان یک شاخص مهم در ارزیابی محیط زیست شهری مورداستفاده قرار می گیرند. این تحقیق با هدف بررسی استفاده از پوست درختان چنار به عنوان نشانگر زیستی فلزات سنگین سرب، روی، مس، کروم، نیکل و کادمیوم در شهر تهران صورت پذیرفت. برای این منظور در رویشگاه های آلوده و شاهد، با توجه به جهت باد غالب یک ترانسکت انتخاب و نمونه برداری از پوست درختان در قالب طرح آماری کاملا تصادفی در ۳ تکرار انجام پذیرفت و میزان غلظت فلزات سنگین موجود در آنها با استفاده از دستگاه طیف سنجی جرمی پلاسمای جفت شده القایی پرکین المر مدل ELAN ۶۱۰۰DRC-e اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میزان غلظت فلزات سنگین در پوست درختان چنار به ترتیب سرب > کادمیوم >روی > نیکل > مس > کروم می باشد. همچنین بین غلظت عناصر در پوست درختان با غلظت آنها در محیط (هوا و خاک) ارتباط معنی داری وجود دارد، به نحوی که بیشترین میزان غلظت فلزات سنگین مربوط به فلز سرب و رویشگاه آزادی (منطقه با بالاترین میزان آلودگی) با ۱۲/۸۵ میلی گرم بر کیلوگرم و کمترین میزان این عناصر مربوط به فلز کروم و رویشگاه اقدسیه (منطقه شاهد با کمترین میزان آلودگی) با ۶۶/۰ میلی گرم بر کیلوگرم است. نتایج این مطالعه نشان داد که درختان چنار پایشگر زیستی مناسبی برای فلزات سنگین بوده و می توان از این درختان به عنوان شاخص زیستی آلودگی در مناطق آلوده استفاده نمود.

آلودگی محیط زیست, فلزات سنگین, نشانگرهای زیستی, درخت چنار, تهران