ریحانه اصلان زاده - دکتری جامعه شناسی نظری فرهنگی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

نهاد دانشگاه، آن چنان که امروزه در اذهان عمومی جا افتاده است، تربیت کننده متخصص و تضمین کننده موفقیت شغلی و مالی افراد نیست. چنین تقلیل دادنی محصول تغییراتی آسیب زا در نسبت آموزش عالی با نهادهای عمومی دیگر است. این مقاله، با روش مرور روایی، به تامل درباره سهم زنان در دانشگاه ها، تغییرات آن در طول زمان، و امکانات و مشکلات آن ها در تحصیلات دانشگاهی می پردازد. در طول سال ها، زمینه های مختلفی از حیات دانشگاهی زنان کاویده شده است؛ مقالات قدیمی تر عمدتا با موضوع چرایی افزایش قابل توجه ورود دختران به دانشگاه و بررسی انگیزه های آن ها نوشته شده اند. در عین حال، با توجه به وضعیت بی کاری زنان دانشگاهی، چندین مقاله به علل موثر بر پایین بودن آمار اشتغال آن ها پرداخته اند. سهم قابل توجهی از مقالات به تاثیرات تحصیلات عالی بر توانمندسازی زنان اختصاص دارد. در طول زمان و با افزایش زنان فارغ التحصیل در مقاطع عالی تر، چندین مقاله با موضوع نابرابری جنسیتی در حیات دانشگاهی نوشته شده است. به نظر می رسد که در طول زمان، مطالعه نقش زنان در دانشگاه از مقایسه اعداد و ارقام و تعداد زنان دانش آموخته در رشته های مختلف به مطالعه عمیق تر حیات دانشگاهی زنان انجامیده است؛ اما همچنان پرداختن به چالش های زنان در حیات دانشگاهی در قالبی شیءواره ادامه دارد. سخن گفتن از زنان به صورت کلی و بی تفکیک، ویژگی همه مقالات است. طبقات اجتماعی، تعلقات قومی، تفاوت های سنی، نگرش های اجتماعی و ترجیحات فرهنگی به هیچ رو در مقالات مجال طرح نمی یابند. همچنین، هیچ یک از مقالات تغییرات اخیر نهاد دانشگاه به سمت کالایی شدن را مورد توجه قرار نداده است، هرچند به نتایج فرهنگی آن همچون افت سطح علمی و فضای فرهنگی دانشگاه ها، رواج تقلب در پایان نامه نویسی و مقاله نویسی، تلاش برای اخذ مدرک دانشگاهی بدون انگیزه های علمی (مثلا به خاطر ترفیع شغلی، پرستیژ اجتماعی و تنوع در زندگی)، بی ثبات سازی کار دانشگاهی و کاهش تعداد اعضای هیئت علمی توجه کرده اند.

زنان, دانشگاه, آموزش عالی, کالایی سازی, اشتغال, توانمندسازی, فرهنگ