اباذر اشتری مهرجردی - استادیار گروه مطالعات اجتماعی علم و فناوری، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران

نوآوری در هدف، اثر یا روش خود، به صورت تنگاتنگی با شرایط اجتماعی که در آن تولید شده، ارتباط دارد. با این وجود معتقدم نوآوری­ها دارای فرم (شکل)و محتوا هستند؛ فرم از جنس عقل و منطق (عقل ابزاری و هم رسانشی که شامل مناسبات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی-اجتماعی) است و محتوا در نهایت از جنس اخلاق (قصدآزادی، برابری و عدالت)است. این فرم است که در قالب محتوای اخلاقی، به نوآوری منجر می­شود؛ اینکه با چه قاعده­ای رابطه و مناسبات پیوندی، میان افراد تنظیم می­شود. فرم تمامی نوآوری­ها به نوعی شبیه به هم بوده و شامل مناسبات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی-اجتماعی است؛ چنانچه مناسبات با قصد برابری همسو شود، با نوآوری اقتصادی روبرو هستیم. شرایطی که شکاف­ها و تبعیض­های اقتصادی در قالب تولید و اشتغال بهبود پیدا می­کند (به عبارت دیگر رفاه).اما زمانی که مناسبات با قصد آزادی همسو شود، با نوآوری فناوری روبرو هستیم. شرایطی که جهت کنترل و مدیریت خشونت­های طبیعیت در قبال ماست؛ به عبارتی، آزادی از قید و بند طبیعت (سرما، گرما، سیل، طوفان و بهره برداری از منابع آن). اما زمانی که مناسبات با قصد عدالت همسو شود، با نوآوری اجتماعی روبه رو هستیم. شرایطی که شکاف­ها و تبعیض­های اجتماعی در قالب آموزش، توانمندسازی، امنیت و پایداری زندگی (رهایی از تله فقر) بهبود پیدا می­کند. نوآوری اجتماعی به عنوان مفهومی جدید و میان رشته ای که کمتر از یک دهه از عمر آن می گذرد، توانسته نظر سیاست مداران و دولت مردان تا دانشگاهیان را به خود جلب کند. درعین صورت بندی های متفاوت و گاهی متناقض، هدف آرمانی آن فارغ از گفتمان های مختلف، کاهش شکاف های موجود است. مهم ترین هدف این برساخت مفهومی نوآوری اجتماعی و درادامه تبیین آن در قالب گفتمان های سه گانه موجود(دولتی، کارآفرینی و دانشگاهی) و سپس کاربست گفتمان دانشگاهی (با این نکته که در شرایط کشور ما تنها امکان ایجاد و بازتولید فرهیختگی و نوآوری و برون رفت از شرایط موجود، دانشگاه است) به روش «روایت رویدادهای موجود» است. بر همین اساس ضمن دسته بندی مراکز آموزشی و پژوهشی کشور، نوع کاربردی آن  در قالب دانشگاه توسعه گرا را در قالب محورهای هجده گانه تبیین و ترسیم کردیم.

نوآوری اجتماعی, گفتمان, گفتمان دانشگاهی, دانشگاه توسعه گرا