سعید بنائی زاده - دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
عسکر آتش افروز - استادیار ، گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
غلامحسین مکتبی - استاد گروه روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
مرتضی امیدیان - استاد گروه روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و بررسی مولفه های اجتماعی بازی های رایانه ای برخط (گیم های آنلاین) گروهی در زندگی نوجوانان انجام شد. با توجه به اثرگذاری بازی های رایانه ای برخط نوین بر مولفه های زندگی اجتماعی افراد، نیاز است با طراحی یک مطالعه کیفی، بیشتر متوجه دنیای ذهنی مخاطبان و علاقه مندان این بازی ها شد، اثرات اجتماعی این نوع از بازی ها را از دریچه نگاه گیمرها که اغلب در سنین نوجوانی و جوانی هستند بررسی کرد و تجربیات، نظرات و خواسته های آنان را مورد توجه قرار داد تا بتوان به گونه بهتری به بررسی جوانب و تاثیرات مختلف این بازی های رایانه ای پیشرفته پرداخت. نکته حائز اهمیت این است که رسانه ها و ابزارهای نوین (فضای مجازی، بازی های رایانه ای) خود فرهنگی را به وجود آورده است که بر فرهنگ عموم مردم به خصوص نوجوانان و جوانان تاثیر گذاشته است. لذا با وجود گستردگی روز افزون این رسانه ها، ابزارها، نرم افزارها و سخت افزارها و... که با محبوبیت و استقبال چشم گیری همراه بوده است، پژوهش حاضر در صدد این است که با استفاده از یک طرح کیفی، به شناسایی و بررسی مولفه های اجتماعی بازی های رایانه ای برخط گروهی در زندگی نوجوانان بپردازد. روش این پژوهش کیفی و به شیوه تحلیل مضمون گام به گام براون و کلارک بود. نمونه گیری به صورت غیراحتمالی و از نوع هدفمند و گردآوری داده ها از طریق مصاحبه انجام شد. بدین منظور، از ۱۲ نوجوان گیمر بازی های رایانه ای برخط گروهی مصاحبه های نیمه ساختار یافته صورت گرفت. نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری داده ها مورد استفاده قرار گرفت. تحلیل داده ها به ۵۴ کد اولیه، ۸ مضمون پایه، ۲ مضمون سازمان دهنده شامل «مولفه های اجتماعی مثبت و سازنده» و «مولفه های اجتماعی منفی و مخرب» و یک مضمون فراگیر با عنوان «مولفه های اجتماعی بازی های رایانه ای برخط گروهی» منجر شد. نتایج نشان داد عوامل مختلفی ممکن است در ارتباطات اجتماعی پیرامون بازی های رایانه ای برخط نوین دخیل باشند که در زندگی اجتماعی نوجوانان که عمده گیمرهای این بازی ها را تشکیل می دهند، اثرگذار باشند. شناسایی و بررسی این مولفه ها می تواند در طراحی و اصلاح برنامه های فرهنگی و تربیتی و همچنین ارتباط موثر بین افرادی که به هر نحو با نوجوانان در ارتباط هستند کمک قابل توجهی کند.

مولفه های اجتماعی، بازی های رایانه ای برخط، نوجوان، گیمر، روش کیفی، تحلیل مضمون