مهتاب موسوی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی محیط زیست، گروه برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست و HSE، دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
امیرعلی برومند - دانشجوی دکتری برنامه ریزی محیط زیست، گروه برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست و HSE، دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمدجواد امیری - استادیار، گروه برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست و HSE، دانشکده تحصیلات تکمیلی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

امروزه نگرانی های زیادی درباره از بین رفتن زیستگاه های طبیعی و تنوع زیستی به وجود آمده است. در این راستا، مطالعات و تجربیات جهانی منتج به ارائه دو دسته راهبرد کلان «حفاظت در محل» و «حفاظت خارج از محل» در صیانت از منابع طبیعی و حراست از تنوع زیستی شده است. «حفاظت در محل» بر حفظ سطح زیستگاهی سطوح تنوع زیستی تاکید دارد که عمده ترین اقدام عملی آن احداث مناطق تحت حفاظت در عرصه سرزمین است. درحالی که تمرکز اصلی راهبرد حفاظت «خارج از محل» بر حفاظت از سطوح «ژن» و «گونه» به کمک مجموعه هایی مانند آکواریوم ها، باغ وحش ها، بانک ژن ها و غیره است. آکواریوم ها با تکیه بر آگاهی بخشی در زمینه ی تنوع زیستی و زیستگاه های آبی، رسالت چندگانه ای در حوزه های آموزش، پژوهش، تفرج و حفاظت خارج از محل بر عهده دارند. مطالعه حاضر با هدف بررسی رسالت های ذکر شده به روش مرور و تحلیل اسنادی صورت گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که اگرچه در عصر حاضر رسالت های چندگانه، پیچیده و خطیر آکواریوم ها به درستی شناخته و تبیین نشده اند اما با توجه به طیف وسیع ظرفیت های سخت افزاری و نرم افزاری شان، این مجموعه ها دارای قدرت اثربخشی زیادی در ایجاد بسترهای پژوهشی، آموزش محیط زیستی، حفاظت از گونه های دریایی، اشتغال متخصصان و فرهنگ پروری برای عموم مردم هستند.

آکواریوم، حفاظت، آموزش، پژوهش، حفاظت خارج از محل.