الهام ملک زاده - دانش آموخته دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران؛ دانشیار پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

فعالیت های خیریه خارجی اعم از دولت های خارجی یا افراد و گروه های غیردولتی مذهبی در ایران، از پیشینه دیرینه ای همزمان با آغاز تبلیغات گروه های میسیونری برخوردار است که از دوره صفویه به این سو، راهی سرزمین های شرق از جمله ایران شدند. مقاله حاضر با تمرکز بر دوره پهلوی که سیاست های دولت مرکزی در راستای تمرکزگرایی در همه شئون از جمله حوزه امور خیریه و عام المنفعه است، تلاش می کند مروری بر فعالیت این نهادها بر پایه اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی داشته باشد. سوال اصلی این پژوهش، چرایی و چگونگی فعالیت های خیریه نهادهای خارجی در ایران طی دوره پهلوی است که با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور نوسان داشته است. حاصل این پژوهش متضمن این نکات است که تنوع ساختار، تنوع انگیزه ها، تنوع گروه های هدف به طرز محسوسی در ایجاد و تکوین موسسات خیریه رفاهی- بهداشتی خارجی موثر بوده است؛ ضمن اینکه نحوه اقدامات موسسات خیریه خارجی، به ایجاد سبک و الگوی جدیدی از کنش خیران ایرانی نیز منجر شده و ذیل بنیادهای خیریه خانوادگی، مورد توجه قرار گرفته است.

فعالیت های خیریه، سازمان های خیریه، رفاهی- بهداشتی، دوره پهلوی