فرهاد غلامی - Assistant Professor, Department of Internal Medicine, School of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
محمود موسی زاده - Associate Professor, Non-communicable Diseases Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
کیهان شعبان خانی - Medical Student, Student Research Committee, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
محمد عابدی سماکوش - Assistant Professor, Department of Internal Medicine, School of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
الهام یوسفی عبدالملکی - Assistant Professor, Department of Internal Medicine, School of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: بیماری مزمن کلیه (Chronic Kidney Disease: CKD) به نارسایی عملکردی و یا ناهنجاری ساختاری کلیه گفته می شود. از علت های اصلی این بیماری می توان به دیابت و فشارخون اشاره کرد. امروزه هزینه های تحمیل شده توسط بیماری مزمن کلیه به نظام های سلامت در جهان به دلیل شیوع بیش تر عوامل زمینه ساز این بیماری، افزایش یافته است. این بیماری می تواند موجب ایجاد طیف وسیعی از عوارض از جمله تغییرات الکترولیت ها و سایر شاخص های شناخته شده در خون بشود. یکی از شاخص های کم تر بررسی شده، سطح سرمی فسفر در این بیماران است. از این رو، مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین سطح سرمی فسفر و اختلال عملکرد کلیه در بیماران مزمن کلیوی طراحی و اجرا شد. مواد و روش ها: این مطالعه یک مطالعه توصیفی و گذشته نگر بوده که بر روی ۱۱۰ بیمار مبتلا به بیماری مزمن کلیه بستری در بیمارستان آموزشی درمانی امام خمینی ساری انجام گردید. روش نمونه گیری سرشماری و ابزار جمع آوری داده ها چک لیست بوده است. مقادیر فسفر که به وسیله آزمایش خون به دست آمد و در پرونده بیماران ثبت شده بود، مطالعه گردید. مقایسه بین متغیرهای گروه بندی شده با آزمون کای اسکور و آزمون دقیق فیشر انجام شد. مقایسه متغیرهای کمی بین ۲ گروه با آزمون تی تست و در بیش از ۲ گروه با آزمون آنالیز واریانس یا معادل ناپارامتریک آن ها صورت گرفت. هم چنین همبستگی بین سطح سرمی فسفر با GFR با ضریب همبستگی پیرسون یا اسپیرمن انجام شد. جهت تعدیل اثر متغیرهای مضنون به مخدوش کنندگی از Partial Correlation استفاده گردید. هم چنین نرمالیتی متغیرهای کمی با شاپیرو-ویلکس و بر اساس شاخص های چولگی و کشیدگی ارزیابی شد. آنالیز داده ها با نرم افزار SPSS نسخه ۲۵ انجام شد. یافته ها: از ۱۱۰ بیمار مورد مطالعه تعداد ۵۹ بیمار مرد (۶/۵۳ درصد) و ۵۱ بیمار زن (۴/۴۶ درصد) بودند. از بین ۱۱۰ بیمار ۱۰۵ بیمار (۵/۹۵ درصد) بیماری زمینه ای داشته اند. ۲۱ بیمار (۱/۱۹ درصد) درطول مدت بستری در بخش مراقبت های ویژه پذیرش شدند. از بین بیماران مورد مطالعه ۱۹ بیمار در مرحله G۳، ۴۱ بیمار در مرحله G۴ و ۵۰ بیمار در مرحله G۵ بوده اند. هم چنین تعداد ۶۹ بیمار مورد مطالعه مبتلا به بیماری دیابت بودند. از این تعداد نیز ۱۳ بیمار در مرحله G۳، ۲۸ بیمار در مرحله G۴ و ۲۸ بیمار نیز در مرحله G۵ بیماری مزمن کلیه گزارش شدند. میانگین سطح اوره و کراتینین خون به ترتیب ۱۲۵.۰۲۵۵ میلی مول در لیتر و ۴.۲۹۷۵ میلی گرم در دسی لیتر گزارش گردید. هم چنین سطح سرمی کلسیم ۸.۹۱۰۹ میلی گرم در دسی لیتر و سطح سرمی فسفر نیز ۶۸۷۳/۴ میلی گرم در دسی لیتر به دست آمد. هم چنین میانگین eGFR در بین ۱۱۰ بیمار ارزیابی شده ۲۳۴۵/۱۹ mL/min/۱.۷۳m^۲ به دست آمد. در مردان همبستگی بین eGFR و سطح سرمی فسفر وجود دارد و این همبستگی معنی دار گزارش شده است (۰۰۰/۰=P). اما در زن ها همبستگی بین eGFR و سطح سرمی فسفر معنی دار نمی باشد (۰۸۷/۰=P). در افرادی که مبتلا به فشارخون بالا بودند این همبستگی معنی دار بوده (۰۰۳/۰=P). هم چنین بین فشارخون دیاستولیک بیماران با eGFR برخلاف فشارخون سیستولیک ارتباط معنادار وجود دارد. استنتاج: سطح سرمی فسفر در تعیین شدت و پیش آگهی بیماری مزمن کلیه نقش دارد. هم چنین بین فشارخون دیاستولیک و شدت این بیماری ارتباط مستقیم وجود دارد.

CKD, phosphorus, blood pressure, creatinine, urea, بیماری مزمن کلیه, فسفر, فشارخون, کراتینین, اوره