آذین حاجی علی بیگ - Assistant Professor, Pediatric Infectious Diseases Research Center, Communicable Diseases Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
فاطمه ورشوئی - Assistant Professor, Pediatric Infectious Diseases Research Center, Communicable Diseases Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
محمدرضا اورعی کریمی - Medical Student, Student Research Committee, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
رافعه مومنی - Medical Student, Student Research Committee, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
فائزه سادات موحدی - Assistant Professor, Pediatric Infectious Diseases Research Center, Communicable Diseases Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
محمدصادق رضایی - Professor, Pediatric Infectious Diseases Research Center, Communicable Diseases Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: سل یک بیماری عفونی مزمن به واسطه مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است. ریه شایع ترین محل درگیری در این بیماری بوده و درگیری خارج ریوی در سیستم عصبی مرکزی، استخوان، غدد لنفاوی، قلب و سایر نقاط بدن نیز دیده می شود. حدود ۲ میلیارد نفردر جهان به میکروب سل آلوده هستند. با توجه به اهمیت سل در کودکان و اطلاعات اندک درخصوص اثرات شیوع کووید-۱۹ بر آن، این مطالعه با هدف بررسی خصوصیات و پیامدهای بالینی کودکان مبتلا به سل بستری در بیمارستان بوعلی ساری قبل و بعد از پاندمی کووید-۱۹ انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی تمام کودکان مبتلا به سل که طی سال های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۲ در بیمارستان بوعلی ساری،استان مازندران(شمال ایران)، بستری شدند، در دو گروه قبل و بعد از کووید-۱۹ (قبل از کووید-۱۹: از خرداد سال ۱۳۹۴ تا اسفند ۱۳۹۸؛ بعد از کووید-۱۹: از اسفند سال ۱۳۹۸ تا خرداد ۱۴۰۲) مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات دموگرافیک، نوع بیماری و درگیری، سابقه تماس، بیماری زمینهای، علائم بالینی، آزمایشات، یافته های رادیولوژیک، داروها، مدت زمان بستری در بیمارستان و سرانجام بالینی بیماران ثبت شد. دادهها با نرم افزارSPSS نسخه ۲۲ مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: در مطالعه حاضر، ۱۵ کودک قبل از پاندمی کووید-۱۹ و ۱۷ کودک بعد از آن بستری شدند که از این تعداد، ۱۹ دختر (۵۹/۳۷ درصد) و ۱۳ پسر (۴۰/۶۳ درصد) با میانگین سنی۴/۲۴±۶/۶۰ سال بودند. میانه مدت زمان بستری در بیمارستان بعد از پاندمی کووید-۱۹ به صورت معناداری بیشتر بود (۴ روز در مقابل ۵ روز؛ ۰/۰۱۹=P). ۲۲ بیمار (۶۸/۷۵ درصد) مبتلا به سل فعال بوده و باقی موارد بدون علامت بوده و سل نهفته تشخیص داده شدند (۰/۸۱۱=P). درگیری ریوی در ۱۷ بیمار (۱۲/۵۳ درصد) و درگیری خارج ریوی در ۵ بیمار (۸۷/۴۶ درصد) مشاهده شد (۰/۳۲۳=P). ۱۹ بیمار (۳۷/۵۹ درصد) مورد جدید بیماری و سایر موارد عود بیماری بوده است (۰/۵۷۱=P). سابقه تماس با بیمار مبتلا به سل در ۱۹ بیمار (۵۹/۳۷ درصد) مثبت بود. تست توبرکولین پوستی در ۲۴ بیمار (۷۵ درصد) مثبت بود و بررسی شیره معده هیچ یک از بیماران قبل از کووید-۱۹ مثبت نبوده ولی ۴ بیمار (۳۳/۳۳ درصد) بعد از کووید-۱۹ مثبت بودند (۰/۲۴۵=P). تست IGRA در ۱ بیمار (۳/۱۲ درصد) قبل از کووید-۱۹ و ۲ بیمار (۶/۲۵ درصد) بعد آن پاندمی مثبت بود (۱/۰۰۰=P). شایع ترین علامت بالینی شامل سرفه (۶۸/۷۵ درصد) و سپس تب (۴۳/۷۵ درصد)، استفراغ و کاهش وزن (۲۵/۳۲ درصد)، رینوره و بی اشتهایی (۲۸/۱۲ درصد) و تعریق شبانه (۱۵/۶۲ درصد) بوده است. سه بیمار ۱۷/۵ درصد) پس از پاندمی نیاز به بستری در بخش مراقبت های ویژه داشتند. مارکرهای آزمایشگاهی بین دو گروه اختلاف آماری معناداری نداشت و در ۶۶/۶۷ درصد بیماران قبل از پاندمی و ۸۱/۲ درصد بیماران بعد از آن ESR بالا بوده است. اختلال در فاکتورهای آزمایشگاهی الکترولیت ها و عمکرد کبد و کلیه در دو گروه مشاهده نشد. تمام بیماران مورد مطالعه بهبود پیدا کردند و مرگی گزارش نشد. استنتاج: مقایسه یافته های قبل و بعد از پاندمی کووید-۱۹ افزایش معنادار مدت زمان بستری در بیمارستان بعد از کووید-۱۹ را نشان داد. اگرچه برخی مطالعات گزارش کرده اند که فرم شدیدتری از بیماری سل بعد از پاندمی کووید-۱۹ تظاهر پیدا کرده، اما یافتن ارتباط تغییرات تظاهرات بالینی سل و نوع آن قبل و بعد از کووید-۱۹ و تعمیم نتایج آن نیازمند بررسی های دقیق تر چند مرکزی با حجم نمونه بالاتر است.

clinical outcome, children, tuberculosis, hospitalization, COVID-۱۹, Sari, پیامد بالینی, کودکان, سل, بستری, کووید-۱۹, ساری