طاهره کنعانی - دانشجوی دکتری، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران.
مسعود معینی پور - استادیار، دانشگاه باقرالعلوم(ع)؛ و عضو انجمن مطالعات سیاسی حوزه، قم، ایران

پژوهش حاضر درصدد است با واکاوی اندیشه امام خمینی به عنوان بنیان گذار انقلاب اسلامی ایران، مقام معظم رهبری و قانون اساسی که نشان دهنده رویکرد نظام جمهوری اسلامی در اداره جامعه است، و با استفاده از نظریه محرومیت نسبی تد رابرت گر[۱]، شاخصه های کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران (به ویژه در دهه ۹۰) در عرصه ثبات سیاسی را مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است و نتایج نشان داد که هرچند نظام جمهوری اسلامی، مبتنی بر مبانی اسلام و اندیشه امام خمینی و مقام معظم رهبری بوده، و در آن، شاخصه های عدالت، رفاه اجتماعی، آزادی، مشارکت سیاسی و امنیت، به عنوان مهم ترین شاخصه های کارآمدی همواره مورد تاکید است؛ ولی در مرحله عمل با توجه به بی ثباتی های اواخر دهه ۹۰، نشانه هایی از ضعف کارآمدی و نارضایتی مردم وجود دارد. احساس محرومیت نسبی مهم ترین عامل نارضایتی مردم بوده و تنها راه جلوگیری از اعتراضات مردم و برقراری ثبات سیاسی و کارآمدی نظام، افزایش رضایت مندی عمومی است. این احساس محرومیت می تواند ناشی از عوامل مختلفی چون فقدان رفاه اجتماعی، عدم مشارکت سیاسی، عدم امنیت، آزادی و نظایر آن باشد. در مکتب سیاسی امام خمینی و مقام معظم رهبری، خواست مردم تعیین کننده است. آنان همواره بر ایجاد عدالت، آزادی، امنیت، رفاه اجتماعی متناسب با شان انسانی افراد جامعه، فراهم کردن زمینه مشارکت سیاسی مردم، عدم تبعیض و پذیرش انتقاد به عنوان وظایف دولت تاکید کرده اند. در همین راستا، هدف امام خمینی صرفا مبارزه با نظام شاهنشاهی و برقراری حکومت اسلامی نبود، بلکه تشکیل حکومت وسیله است و هدف از برپایی آن، اجرای احکام اسلامی و حل مشکلات مردم است که به تبع، موجب رضایت مندی مردم خواهد شد.

کارآمدی, ثبات سیاسی, رضایتمندی عمومی, جمهوری اسلامی ایران, نظریه محرومیت نسبی, تد رابرت گر, امام خمینی, آیت الله خامنه ای