صدیقه رسولی نیا - دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، گرایش قرآن و متون اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
طاهره رحیم پورازغدی - استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
شهلا شریفی - دانشیار، گروه زبانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای صلح نامه صفین بر پایه کنش گفتاری پنج گانه سرل است. از مجموع داده ها و پاره گفتارها که ۲۳ مورد است، بیشترین کنش گفتاری به کار رفته در متن با ۸۶/۶۰% از نوع ترغیبی است که می تواند بیانگر این نکته باشد که امام(ع) از موضع قدرت و خطاب امری و یا نهی، متن را بیان نموده، تا درخواست های خود را به مخاطبان ابلاغ کند. دیگر اینکه، ایشان تمام تلاش خود را از طریق امر نمودن و هشدار به کار گرفته است تا مانع از پا گرفتن فرقه نوظهور خوارج شود؛ گرچه تمام این تلاش ها بی تاثیر بود و آنان از دل فتنه صفین شکل گرفتند. کاربرد کنش های اعلامی که حاکی از بیان اعتقادات بوده است، ۳۹/۱۷% را به خود اختصاص داده، و بدین معناست که امام(ع) در هر شرایطی ابایی ندارد از اینکه صراحتا به بیان موضع خویش پرداخته و منویات و اعتقاداتش را به گوش مخاطب برساند. به کار گرفتن کنش های تعهدی با بسامد ۱۳% می تواند بدین معنا باشد که متنی مانند صلح نامه که شامل دو طرف است، لازم می آید که طرفین، متعهد به رعایت قوانین و انجام اعمالی شوند که امام(ع) از این نکته غافل نمانده است. کنش اظهاری با بسامد ۸% کمترین کاربرد را در متن داشته است. همچنین بنابر تحلیل صورت گرفته، کنش عاطفی در متن استفاده نشده است. با توجه به سیاسی بودن متن و در بحبوحه جنگ، طبیعتا گوینده نمی تواند از کنش های عاطفی استفاده کند؛ زیرا بروز احساسات همانند عصبانیت، هیجان، خوشحالی و... مانع از تقریر متنی عادلانه خواهد بود.

صلح نامه صفین, کنش گفتاری, امام علی(ع), کنش ترغیبی, کنش های گفتاری سرل