علی یونسی - استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
هادی غفاری - دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

رشد اقتصادی به عنوان یک متغیر مهم اقتصاد کلان همواره مورد توجه سیاستگذاران بوده است. زیرا، از طریق آن سایر متغیرهای مهم در اقتصاد مانند بیکاری، توزیع درآمد و ... تحت تاثیر قرار می گیرد. لذا عوامل طبیعی و غیرطبیعی محدود کننده رشد اقتصادی بسیار مهم هستند. در این مقاله تمرکز برروی محدودیت های محیط زیستی شامل منابع فسیلی و زمین بر رشد اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است.این مقاله با بهبود مدل رشد سولو و لحاظ محدودیت های محیط زیستی در آن و با استفاده از روش بهینه یابی پویا، کالیبراسیون و تحلیل حساسیت، محدودیت های منابع فسیلی و زمین بر رشد اقتصادی بلند مدت در ایران را محاسبه نموده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد در یک شرایط اولیه و با توجه به موجودی های فعلی، نرخ رشد اقتصادی در بلند مدت برای ایران ۶ درصد می باشد که محدودیت های منابع فسیلی و زمین می تواند آن را محدود کند. میزان محدودیت های منابع فسیلی و زمین به گونه ای است که چنانچه کشش تابع تولید نسبت به منابع فسیلی به ۴۵/۰ برسد رشد منفی خواهد شد و کاهش آن موجب افزایش تولید در مسیر رشد بلند مدت خود خواهد بود. علاوه بر این چنانچه کشش تولید به ۴/۰ برسد رشد اقتصادی در بلند مدت عدد منفی به خود خواهد دید. لذا مدیریت بر مصرف زمین و منابع فسیلی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و کاهش وابستگی تولید به این دو نهاده موجب افزایش رشد اقتصادی خواهد شد.

محیط زیست, منابع فسیلی, زمین, رشد اقتصادی طبقه بندی JEL: O۴۴, Q۵۳, Q۵۶