افسانه عسگری پور - کارشناس ارشد آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمد جواد امیری - استادیار گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران
احمد نوحه گر - استاد گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

از جمله اصول بنیادی ارزیابی اثرات محیط زیستی مشارکت عمومی است و اهمیت آن در ارزیابی تا حدی است که در قوانین کشورهای توسعه یافته، انجام ارزیابی بدون دخالت و نظر مردم، فاقد مفهوم می باشد. هدف تحقیق حاضر بررسی میزان، روش ها و سطوح بهره مندی از مشارکت عمومی در گزارش های ارزیابی اثرات محیط زیستی داخل ایران و مقایسه آن با نمونه مورد بررسی از چهار کشور دیگر می باشد. به این منظور از میان ۱۳۰ گزارش ارزیابی اثرات محیط زیستی موجود در اداره کل محیط زیست استان تهران، بر اساس فرمول کوکران ۹۸ گزارش به صورت تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. همچنین برای مقایسه نتایج، نمونه ای از گزارش های ارزیابی اثرات محیط زیستی چهار کشور دیگر، پنج گزارش از هر کشور و در مجموع ۲۰ گزارش، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی ها نشان داد که عدم توجه کافی به جایگاه مشارکت عمومی در ارزیابی اثرات محیط زیستی در کشور ایران، منجر به ضعف اساسی در میزان، روش ها و سطوح مشارکت عمومی در گزارش های ارزیابی شده است. در این خصوص از نمونه مورد بررسی در داخل کشور، تنها ۱/۷ درصد گزارش ها، آن هم به شکلی محدود تنها به انجام نظرسنجی اکتفا کرده اند و این درحالی است که در کشورهای مورد بررسی توجه کافی به جایگاه مشارکت عمومی به صورت اجرایی در گزارش ها ظهور یافته است. به طوری که از گزارش های نمونه گیری شده، ۹۵ درصد آن ها به اجرای برنامه مشارکت عمومی پرداخته اند و از جمله پرکاربردترین روش جلب مشارکت عمومی در آن ها برگزاری جلسات عمومی بوده است که می تواند علاوه بر انتشار اطلاعات و دریافت بازخوردها، سطوح بالاتری از مشارکت عمومی همچون درگیر ساختن، همکاری و توانمندسازی مردم را شامل شود.

ارزیابی اثرات محیط زیستی, گزارش های ارزیابی, روش های مشارکت عمومی, سطوح مشارکت عمومی