محمد پناهنده - استادیار پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی، گیلان، ایران

تخریب زیستگاه ها یکی از عوامل اصلی نابودی زیستگاه ها است، بنابر این بازسازی آنها مهمترین اولویت مدیریت دراین مناطق می باشد. از نظر فیزیکی، زیستگاه مجموعه لکه های مطلوبی هستند که موجود زنده از طریق جابه جایی به آنها دسترسی داشته باشد. بنابراین کمیت لکه های زیستگاهی و امکان برقراری ارتباط بین آنها شاخص های مهم زیستگاه ها هستند. بر اساس نظریه فراجمعیت، کاهش امکان جابه جایی بین لکه های زیستگاهی می تواند باعث انقراض های محلی گونه های جانوری شود. هدف از این مطالعه معرفی شاخصی کاربردی از طریق تلفیق دو مولفه اصلی وضعیت ارتباطی و آرایش فضایی لکه ها تحت عنوان زیستگاه قابل استفاده می باشد. این شاخص می تواند در پایش تغییرات زیستگاه ها مورد استفاده قرار گیرد. ابزارها و رویکردهای مورد استفاده در این تحقیق عبارتند از: سطوح تناسب و مقاومت زیستگاهی، شبکه ارتباطی بین لکه ها بر اساس رویکرد گراف و روش مسیر حداقل هزینه. نتایج تحقیق انجام شده در منطقه حفاظت شده جواهردشت تصویر روشنی ازتغییرات زیستگاه قابل استفاده در طی سال های مورد بررسی ارایه داد که بیانگر کاهش حداقل ۵۲ درصدی شاخص زیستگاه قابل استفاده می باشد. این شاخص پتانسیل بالایی در رتبه بندی مناطق حفاظت شده در سطح منطقه و کشور و شناسایی لکه های راهبردی و احیایی در داخل مناطق حفاظت شده و همچنین تعریف شبکه های زیستگاهی و مناطق حفاظت شده جدید دارد. این اطلاعات می تواند در مدیریت و باز طراحی این مناطق در کشور مورد استفاده قرار گیرد.

وضعیت ارتباطی, اکولوژی سیمای سرزمین, مسیر بل حداقل هزینه, منطقه حفاظت شده, جواهر دشت