طاهره اردکانی - استادیار گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
علیرضا میکائیلی تبریزی - دانشیار دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران
عبدالرسول سلمان ماهینی - استاد دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران
مرجان محمدزاده - دانشیار دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران

در عصر حاضر گردشگری به طور اعم و پایداری گردشگری به طور اخص در مناطق بازدیدی، به یکی از مهمترین مباحث در محافل علمی جهان تبدیل شده است. ارزیابی وضعیت کنونی و نحوه پیشرفت به سوی پایداری گردشگری، دامنه موضوع را به ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیط و نهادی می کشاند. بدیهی است رسیدن به پایداری گردشگری در ابعاد مختلف آن مستلزم وجود سنجه ها، نمایه ها و الگوهای صحیح جهانی گردشگری در جهت ارزیابی وضعیت آن است. در این مقاله تلاش شده است یک چارچوب الگویی منسجم از نمایه های گردشگری پایدار ارایه گردد، تا ضمن توانمندسازی از جهت اندازه گیری پایداری در هر سه سطح محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی، به آسانی قابل فهم و از نظر فنی و اقتصادی قابل سنجش باشد. همچنین به کمک این چارچوب الگویی، علاوه بر شناخت ارتباط بین گردشگری و محیط طبیعی، عملیات پایش اقدامات مدیریتی نیز ممکن می شود. در راستای این هدف، نخست تاثیرات احتمالی گردشگری در پنج منبع متفاوت تفرجی (مناطق تاریخی، مناطق کوهستانی، نواحی نادر، مناطق حفاظت شده، جزایر و نواحی ساحلی) مشخص شد و سپس چارچوبی از ۱۵۳ نمایه (فیزیکی- اکولوژیکی؛ اجتماعی- مردم شناختی؛ اقتصادی- سیاسی) به تفکیک ۴۶ نمایه سنجش پایداری، ۷۷ نمایه سنجش گردشگری پایدار و ۳۰ نمایه سنجش ظرفیت برد گردشگری متناسب با مقوله سنجش پایداری معرفی شد. استفاده بهینه از این نمایه ها در زمینه توسعه پایدار گردشگری و راهبردهای آن می تواند نقش مهمی در تحقق این هدف داشته باشد.

پایداری, گردشگری پایدار, ظرفیت برد گردشگری, نمایه ها و الگوهای گردشگری پایدار, پایش اقدامات مدیریتی