سیروس محمودی - استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور تهران، ایران

هدف این پژوهش، بررسی جایگاه مولفه های محیط زیست در کتاب های درسی پایه دهم است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه پژوهشی شامل همه کتاب های درسی پایه دهم است که در سال ۱۳۹۹ چاپ شده است. ده عنوان از کتاب های درسی پایه دهم به صورت هدفمند در نمونه قرارگرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که با قضاوت متخصصان ساخته شده است و داده های حاصل با استفاده از شاخص های توصیفی در فرایند تحلیلی «آنتروپی شانون» مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر آن است که: ۱. فراوانی مولفه های محیط زیست در کتاب های درسی پایه دهم رشته علوم انسانی ۴۱۰ مورد، در رشته علوم تجربی ۶۷۹ مورد و در رشته ریاضی- فیزیک ۵۳۵ مورد است و آزمون خی دو، معنی دار بودن این تفاوت را نشان می دهد. ۲. در کتاب های درسی پایه دهم رشته علوم انسانی، به مولفه «بهداشت و سلامت» با ضریب اهمیت ۱۸۱/۰، بیشترین توجه و به مولفه های«منابع طبیعی» با ضریب اهمیت ۰۶۹/۰ و «جمعیت» با ضریب اهمیت ۰۶۷/۰، کمترین توجه شده است. ۳. در کتاب های پایه دهم رشته علوم تجربی، به مولفه «حیات وحش» با ضریب اهمیت ۱۲۵/۰، بیشترین توجه و به مولفه های«اثرات محیط زیستی بحران های طبیعی (سیل، زلزله، آتش سوزی)» با ضریب اهمیت ۰۲۸/۰ و «جمعیت» با ضریب اهمیت ۰۰۸/۰ ،کمترین توجه شده است. ۴. در کتاب های پایه دهم رشته ریاضی، به مولفه «مصرف بهینه» با ضریب اهمیت ۱۴۱/۰، بیشترین توجه و به مولفه های«معضلات و تهدیدات محیط زیست» با ضریب اهمیت ۰۳۳/۰ و «جمعیت» با ضریب اهمیت ۰۱/۰، کمترین توجه شده است.

محیط زیست, کتاب های درسی, پایه دهم, تحلیل محتوا