احسان رحیمی - Shahid Beheshti University
عبدالرسول سلمان ماهینی - Gorgan University

پیچیدگی مفهومی مبهم در بوم شناسی است که در مطالعه های مختلفی به منظور توصیف وضعیت یک اکوسیستم به کارگرفته شده است. نویسندگان بسیاری اذعان کرده اند که اکوسیستم نمونه ای از یک سیستم پیچیده است. کنش های متقابل میان موجودات منجر به پیچیدگی اکوسیستم ها می شود و کنش های متقابل میان موجودات و محیط بی جان نیز بر این پیچیدگی تاثیر می گذارد. اکوسیستم ها از طریق فرایند خودسازمان دهی به سوی پیچیدگی بیش تر حرکت می کنند و پیچیده ترین سیستم ها در محدوده بینابینی نظم و بی نظمی قرار می گیرند (Parrott, ۲۰۱۰). آشفتگی های طبیعی موجب می شوند تا اکوسیستم به سوی وضعیت بی نظمی حرکت کند در حالی که دخالت های انسان این سیستم ها را به سوی نظم بیش تر سوق می دهد که موجب پیچیدگی کم تر اکوسیستم ها می شود. امروزه، نبود شناخت و درکی کافی از مفهوم پیچیدگی موجود در اکوسیستم ها منجر به تخریب اکوسیستم های مهمی شده است و احیا و بازسازی آن ها را مشکل تر ساخته است. زیرا، این اکوسیستم ها حاصل کنش های متقابل میان مولفه های تشکیل دهنده خود بوده اند و با از بین رفتن یکی از این مولفه ها کارکرد سایر مولفه ها نیز با مشکل روبه رو شده است. این مطالعه با هدف تشریح مفهوم پیچیدگی به عنوان یک ویژگی مهم از اکوسیستم ها و معرفی معیارهای اندازه گیری این پیچیدگی تلاش می کند تا دانش کارشناسان و مدیران محیط زیست را نسبت به اثرات ناشی از فعالیت های انسانی افزایش دهد. معیارهای به کارگرفته شده به منظور توصیف پیچیدگی اکوسیستم ها شامل معیارهای مکانی، زمانی، ساختاری و مکانی- زمانی هستند. باید خاطر نشان کرد که اگر معیارهای مناسبی به منظور توصیف پیچیدگی اکوسیستم ها توسعه داده شود، آنگاه می توان پیچیدگی بوم شناختی را به عنوان شاخصی بوم شناختی در بررسی سیماهای سرزمین به کارگرفت.

Complexity Theory, Complex systems, Measuring complexity of ecosystems, Self- organization, Human activities