مرجان علی اکبرزاده زهتاب - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا

مقاله پیش روی با هدف تبیین دیدگاه سیاسی اجتماعی میرزا تورسون زاده (۱۹۷۷-۱۹۱۱) -شاعر معاصر تاجیک- برآن است منظومه داستانی او؛ «از گنگ تا کرمل» (۱۹۷۰-۱۹۶۶) را از دیدگاه محتوایی بررسی کند و با رویکردی توصیفی- تحلیلی، هدف غایی شاعر و سیر روایی آن را برای مخاطب تحلیل نماید. دستاورد پژوهش نشان می دهد تورسون زاده، ملقب به «قهرمان ملی تاجیکستان»، که امروزه نیز تصویر او بر روی پول رایج کاغذی این کشور، قابل مشاهده است، این اثر را هم چون دیگر آثار خود، در مکتب رئالیسم سوسیالیستی و در ستایش نظام حاکم بر اتحاد جماهیر شوروی سروده است. او در این منظومه ۴۳۶ بیتی، نام لنین (۱۸۷۰-۱۹۲۴) را ۲۸ مرتبه شیفته وار تکرار کرده، درحالی که نام «پراتپ»، -قهرمان اصلی داستان- را که به منظور آزادی هندوستان، قصد سفر از رودخانه گنگ تا قصر کرملین (کرمل) دارد، تنها ۱۷ مرتبه به کار برده است.گویی داستان بهانه ای برای ستایش لنین است که سرانجام نیز در جشن صدسالگی او به چاپ می رسد. بنابراین، هرچند شاعر آن را در دوران «نرمش خروشچف (۱۸۹۴-۱۹۷۱)ی» سروده، عنوان «لنین نامه» برای داستان مذکور از عنوان کنونی آن سزاوارتر است. این منظومه، صرف نظر از برخی عیوب وزن و قافیه، با تصویرآفرینی و خیال انگیزی سروده شده و هدف آرمانگرایانه شاعر، همان مقصود «پراتپ» مسافر، یعنی اتحاد شرق در مواجهه با غرب است.

شعر معاصر تاجیک، تورسون زاده، سیاسی- اجتماعی، از گنگ تا کرمل، رئالیسم سوسیالیستی