اعظم فولادی پناه - گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
محمدعلی کاظم بیگی - گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
جمال موسوی - گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

حضور گسترده و نظام مند هیئت های تبشیری مسیحی در ایران، به دوره صفویه بازمی گردد. هیئت های تبشیری پروتستان نیز از دوره قاجار با هدف تبلیغ مسیحیت پروتستان به ایران آمدند. در میان هیئت های تبشیری پروتستان در ایران قاجاری، هیئت های تبشیری آمریکا قدمت و قدرت بیشتری داشتند. به همین دلیل توانستند برای مدتی طولانی در ایران حضور داشته باشند و به فعالیت بپردازند. یکی از راه های تبیین عملکرد هیئت های تبشیری مسیحی، بررسی مبانی فکری و ایدئولوژی آن هاست. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با روش تاریخی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، مبانی ایدئولوژیکی هیئت های تبشیری آمریکایی در ایران قاجار تبیین و سپس تاثیر آن را بر رویکرد تبشیری آن ها در ایران قاجاری بررسی شود. همچنین، به این پرسش پاسخ داده شود که چرا هیئت های تبشیری آمریکا از طریق ایجاد شبکه ای از مدارس، بیمارستان ها و مراکز خدماتی به تبشیر مسیحیت در ایران قاجاری پرداختند. دستاوردهای پژوهش نشانگر آن است که هیئت های تبشیری آمریکا، بر اساس مبانی ایدئولوژیکی خاص خود، به مسیحی سازی جامعه ایرانی از طریق متمدن سازی اقدام کردند. آن ها با ابزارهایی چون مدارس، بیمارستان و نشریات طرح متمدن سازی و غربی سازی را آغاز کردند و تا پایان حضورشان در ایران از این روش پیروی کردند و آن را بسط و گسترش دادند.

ایران قاجاری, پساهزاره گرایی, جنبش بیداری بزرگ دوم, مسیحی سازی, متمدن سازی, هیئت های تبشیری آمریکا