حجت الله ایوبی - گروه مطالعات اروپا، دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

آلن تورن (۱۹۲۵- ۲۰۲۳م)، یکی از جامعه شناسان بزرگ فرانسه، را می توان جامعه شناس فردا نامید. او در آثار گوناگونش پایان دورانی از زندگی بشر و آغاز دوران جدیدی را ترسیم کرده است. پایان جامعه پساصنعتی و آغاز جامعه فرامدرن فرضیه اصلی تورن است. جامعه فرامدرن بر پایه ارتباطات و بر محور کنشگر تازه ای به نام کنشگر فاعل (سوژه) استوار است. تورن می کوشد ویژگی های این جامعه جدید و تفاوت کنشگر فاعل را با کنشگران اجتماعی و جامعه شناسان کلاسیک نشان دهد. اندیشه های تورن نقطه مقابل همه جامعه شناسان کلاسیک وبزرگان هم عصر اوست. او می کوشد کنش را از قیدوبند همه الزام های اجتماعی و فرافردی آزاد کند. الزام ها ناشی از جامعه پذیری و مفاهیمی چون ترقی و تکامل تاریخی و پدیده ای به نام نظام های اجتماعی تعیین کننده کنش در قرنی است که از دیدگاه تورن به سر رسیده است. به باور تورن، فهم تحولات اجتماعی کنونی اروپا، به ویژه کشور فرانسه، در گرو برداشتی درست از جنبش های جدید اجتماعی است. این جنبش ها، برخلاف جنبش های گذشته، ساخته کنشگرفاعل، آزاد و خودمختار است، درصورتی که جنبش های قرن بیستم ساخته و پرداخته کنشگر منفعل اجتماعی بود. در این مقاله، مسیر رسیدن به این نظریه تورن بررسی و مرور می شود.

آلن تورن, جامعه فرامدرن, جنبش های اجتماعی, کنشگر فاعل