محمدرضا برجی - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی محیط زیست دانشگاه بیرجند
سیدسعیدرضا احمدی زاده - دانشیار، گروه محیط زیست دانشگاه بیرجند

اصل ۵۰ قانون اساسی "در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات رو به رشدی داشته باشند ، وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند ممنوع است". اولین سنگ بنای مناطق حفاظت شده ایران در سال ۱۳۴۶، یعنی ۹۵ سال پس از احداث اولین پارک ملی جهان (پارک ملی یلو استون در آمریکا) و ۱۹ سال پس از بنیانگذاری اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی نهاده شد. در این سال پیشنهاد تاسیس دو پارک ملی و پانزده منطقه حفاظت شده به عنوان نخستین گروه از مناطق حفاظت شده ایران به تصویب شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید رسید. سازمان حفاظت محیط زیست، مناطق حفاظت شده ایران را در قالب ذخیره گاه های زیست کره، مناطق چهارگانه (پارک های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه های حیات وحش، مناطق حفاظت شده) و مناطق شکارممنوع تحت حفاظت دارد. تعارض بین نیازهای اقتصادی (فقر و معیشت) با حفاظت، وجود بهره برداران سنتی در مناطق و عدم ساماندهی آنان، شکار و صید غیرمجاز، کمبود نیرو و امکانات متناسب با وسعت مناطق و سایر موانع و مشکلات موجب شده تا ضرورت جلب مشارکت های مردمی بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.

مناطق حفاظت شده، نواحی رویشی، IUCN ، مشارکت