امیر عبدوس - دانشجوی دکتری مدیریت محیط زیست-حقوق محیط زیست؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران، تهران، ایران
محمدرضا پروین - استادیار حقوق مالکیت فکری، بخش بیوتکنولوژی میکروبی؛ پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کرج، ایران
سیدعلی جوزی - استاد گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران

هر چند به نظر می رسد وجود قوانین حفاظت از تالاب ها باید از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران آنها پیشگیری نماید، اما عدم پیش بینی مکانیزم و ضمانت اجرایی موثر باعث شده تا در عمل لزوما اینگونه نباشد. رهیافت کنوانسیون تنوع زیستی در این زمینه رویکرد اکوسیستمی است. علیرغم تاکیدهای مکرر قوانین داخلی بر این رویکرد، تاکنون توفیق چندانی در اجرای آن شاهد نیستیم. هدف این پژوهش بررسی انطباق قوانین موضوعه با اصول رویکرد اکوسیستمی و یافتن سازوکار مناسب برای تحقق عملی این رویکرد در مدیریت تالاب ها ست. در این پژوهش با مطالعه موردی در تالاب انزلی ابتدا تاریخچه و پیشینه قوانین و مقررات در موضوع رویکرد اکوسیستمی و روند اجرای آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. سپس با کاوش در نتایج مطالعات پیشین و تجربیات موفق جهانی در اجرای رویکرد اکوسیستمی، سازوکار اجرایی مناسب برای تحقق این رویکرد مورد شناسایی واقع شد. روش تحقیق، روش تحلیلی-محتوایی و نتایج حاصل از آن با بهره گیری از روش دلفی، با یک جامعه ۲۴ نفره مسلط به موضوع که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، به بحث و نظرسنجی گذاشته شد. نتیجه مطالعات نشان داد که قوانین و مقررات ناظر بر مدیریت تالاب های کشور نه تنها متضمن اجرای رویکرد اکوسیستمی نیستند بلکه در تعارض شدید با اصول این رویکرد هستند. همچنین نتایج مستخرج از مطالعات پیشین در تجمیع با نتایج حاصل از مشورت با خبرگان به روش دلفی حکایت دارد؛ «مکانیزم پرداخت بهاء خدمات اکوسیستمی» چنانچه از پشتوانه قانونی لازم برخوردار شود مناسبترین سازوکار برای اجرای رویکرد اکوسیستمی خواهد بود.

قوانین موضوعه, رویکرد اکوسیستمی, برنامه مدیریت اکوسیستمی, پرداخت بهاء خدمات اکوسیستمی, حفاظت از تالاب ها, تالاب انزلی