پروانه سبحانی - دانشجوی دکترای پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
حسن اسماعیل زاده - استادیار گروه برنامه ریزی و طراحی محیطی، پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران

از مناطقی که نیاز به پایش مداوم دارند، مناطق تحت حفاظت می باشند که ضرورت ارزیابی اثرات محیط زیستی توسعه در این مناطق را الزامی می دارد. برای برنامه ریزی راهبردی و ارزیابی اثرات محیط زیستی توسعه در منطقه شکار ممنوع الوند از مدل های تخریب محیط زیست و SWOT-ANP استفاده شد. ابتدا آسیب پذیری بوم شناختی در هر یک از واحد های شبکه، محاسبه و طبقه بندی شد. سپس با استفاده از نقشه های توپوگرافی، مشاهده های میدانی، نظر کارشناسان و جوامع محلی، ۱۳ واحد تخریب در کل منطقه شناسایی و شدت آن ها تعیین گردید. در نهایت با استفاده از ضرایب تخریب به دست آمده، منطقه به ۳ پهنهء، نیازمند اقدامات حفاظتی (۰۱/۵۶ درصد)، نیازمند بازسازی (۴۱/۳۵ درصد) و مستعد توسعه (۴۹/۸ درصد) طبقه بندی گردید. با وجود مناطق مستعد توسعه درجه ۱، بر اساس شرایط محلی و در نظر گرفتن مسایل اجتماعی- اقتصادی، امکان توسعه بیشتر در منطقه وجود ندارد. در ادامه جهت برنامه ریزی راهبردی، نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها شناسایی شد و با توجه به نظر کارشناسان هر یک وزن دهی (ANP) و مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج وزن دهی نشان داد که عوامل داخلی با امتیاز ۶۳۱/۰ به عنوان عامل اصلی ارایه راهبردهای حفاظتی در منطقه، و راهبرد تهاجمی-رقابتی با بیشترین امتیاز (۳۴۰/۰)، به عنوان راهبرد بهینه انتخاب گردید. علاوه بر این نقاط قوت موجود برای حفاظت در منطقه بیشتر از نقاط ضعف و نقاط فرصت نیز بیشتر از نقاط تهدید می باشد و با ارایه راهبردهای بهینه می توان به بهبود در وضعیت حفاظتی منطقه و ارتقاء مدیریتی آن کمک نمود.

جغرافیای مناطق تحت حفاظت, ارزیابی اثرات محیط زیستی, مدل تخریب, منطقه شکار ممنوع الوند, مدل SWOT- ANP