عبدالرسول سلمان ماهینی - دانشگاه گرگان

حال و روز هوای شهرهای بزرگ ایران خوش نیست! و این را می توان از تعداد روزهای آلوده، بیماران تنفسی و سایر بیماری های ناشی از هوای آلوده و آمارهای رسمی به دست آورد! و همه می دانیم که راه حل آلودگی هوا چندبعدی، چند جانبه، چند مقیاسی و دراز مدت است و برای شروع الان هم دیر است! با این حال، این موضوع توسط دستگاه های مسول رفع یا مدیریت آلودگی هوا کمتر مورد تاکید قرار می گیرد و در این روزها خیلی ها همهکاری که انجام می دهند دعا برای نزول باران است. و انسان می ماند که تا کی باید روش های غلط زندگی و مدیریت تکرار شوند و همچنان در انتها دست به دامن دعا شد که این بار نیز خداوند باران رحمتش را نازل فرماید تا برای مدتی کوتاه شر آلودگی هوا از سر شهروندان کم شود. شرایط اقتصادی خوبی در کشور حاکم نیست و شاید جناح های رقیب نیز بیشتر حواسشان به کسب قدرت سیاسی معطوف شده باشد و محیط اطراف کشور عزیزمان ایران نیز با همسایگانی در برگرفته شده است که برخی از آنان اگر از بار مشکل نمی کاهند، باری بر آن می افزایند! با این حال، باز نمی توان انگشت نشانه را به سوی قضا و قدر و عوامل بیرونی گرفت و آن ها را مسبب آب و هوای آلوده دانست! در شهر مکزیکوسیتی برای کاهش بار آلودگی، علاوه بر اجرای روش های بسیار، بر روی ستون ها در شهر گیاهان خزنده و بالارونده می کارند تا هوای شهر پاک تر شود. در کشورهای دیگر، علاوه بر مدیریت ترافیک و اجرای روش های کاهش آلودگی، بر تراکم ساختمان ها و وجود فضای سبز میان آن ها نظارتی جدی به عمل می آید و مهمتر آن که صنایع آلاینده در مسیرباد قرار داده نمی شوند تا آلودگی ناشی از آن ها بر سر شهرنشینان هوار نشود و ما در این موارد درست برعکس عمل نموده ایم!! برای نمونه شهر تهران را در نظر بگیرید. این شهر آنقدر رشد و توسعه یافته و آنقدر در آن تراکم فروشی شده که در کمتر منطقه ای جایی برای پارک خودرو های شهروندان در کوچه و خیابان یافت می شود و از این رو، به طریق اولی داشتن فضای سبز در هر کوچه و محله دیگر جزو آرزوهای محال است! و البته که این خیل عظیم خودرو ها وقتی به حرکت درآیند آلودگی هوا نیز تولید می کنند! و آنقدر برای شهر تهران جاذبه های شغلی و درآمدی فراهم شده است که هر روز خیل عظیم جوانان از شهرهای مختلف به سوی آن رهسپارند تا برای خود شغل و آینده ای دست و پا کنند و باز هم این چرخه معیوب به راه کج خود ادامه می دهد! و شگفت آورتر این که در این میانه، سایر شهرهای کوچک تر نیز در حال آزمودن آزموده تهران هستند! جالب است که در این هیاهوی آلودگی هوا و دردهای ناشی از آن، ما تنها هفته منابع طبیعی و روز درختکاری داریم! گویی در میانه یک طبیعت بهشتی زندگی می کنیم که کمترین آسیب ها نیز به آن وارد نشده و تنها یک هفته تلاش برای رفع اندک آسیب های وارد به آن نیاز است! چه باید کرد؟؟ آیا در قیامتی از مشکلات قرار گرفته ایم و زمانه پرآشوب فرصت فکر کردن در خصوص محیط زندگی و بهبود آن را از ما گرفته است و اولویت های بزرگ تری برای شهرها و کشور وجود دارد؟؟ اگر چنین فکر می کنید، پس حدیثی از پیامبر مکرم اسلام در این خصوص بسیار راهگشاست! محدث نوری روایتی را از پیامبر اسلام (ص) در خصوص «درختکاری» ارایه نموده است. حضرت فرمود: "ان قامت الساعه و فی ید احدکم فسیله، فان استطاع ان لا یقوم الساعه، حتی یغرسها فلیغرسها [۱]؛ اگر عمر جهان پایان یابد و قیامت فرارسد و یکی از شما نهالی در دست داشته باشد، چنانچه به قدرکاشتن آن فرصت باشد، باید آن را بکارد". آیا وضعیت ما اکنون قیامت گونه است؟ البته که خیر! آیا این حدیث با آلوده نمودن شهرها به دست خود و سپس دعا برای رفع آن نسبت و قرابتی دارد؟ البته که خیر! آیا این حدیث با اولویت دهی کمتر به آلودگی هوای شهرها و رسیدگی به امور دیگر شباهتی دارد؟ باز هم خیر! چه باید کرد؟؟ راه حل، چندگانه، چند بعدی، چندمقیاسی و دراز مدت است و در آن هم مسولان و هم مردم همگی باید باهم عوامل به وجود آورنده این آلودگی ها را شناسایی کنند و همگی با هم برای کاهش و رفع این عوامل از همین امروز دست به کار شوند.

محیط زیست