غلامرضا تاج بخش - دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، ایران
محمد رضا حسینی - استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، ایران
امین گودرزی - دانشجوی دکتری بررسی مسایل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، ایران

آنچه که امروزه محققان اجتماعی به آن اذعان دارند این است که مسایل محیط زیستی و حفظ محیط زیست عمیقا مفهومی اجتماعی و فرهنگی است. هدف از پژوهش حاضر، به کارگیری روش فراتحلیل به منظور تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات صورت گرفته پیرامون ارتباط میان عوامل اجتماعی و حفظ محیط زیست است. به منظور انجام فراتحلیل حاضر، ۲۰ پژوهش مرتبط که در طی سال های ۱۳۹۶۱۳۹۰ و با هدف بررسی ارتباط میان عوامل اجتماعی و حفظ محیط زیست انجام و در مجلات علمی- پژوهشی به چاپ رسیده بودند، انتخاب شدند. پژوهش های منتخب به روش پیمایشی و با به کارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و بر حسب سنجه های پایا به انجام رسیده اند. در گام نخست ارزیابی پژوهش های منتخب، فرضیه های همگنی و خطای انتشار، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها حکایت از ناهمگنی اندازه اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشت. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل کنندگی متغیر منطقه جغرافیایی با به کارگیری نسخه دوم نرم افزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها نشان دادند اندازه اثر یا ضریب تاثیر عوامل اجتماعی بر حفظ محیط زیست معادل ۳۳۸/۰ است که بر حسب نظام تفسیری کوهن، این میزان، تاثیری در حد متوسط رو به بالا ارزیابی می شود. همچنین با در نظر گرفتن منطقه جغرافیایی به عنوان متغیر تعدیل کننده، این ضریب برای منطقه جغرافیایی مرکز اندازه اثر در مدل تصادفی ۴۸۹/۰، در منطقه جغرافیایی تهران ۳۳۷/۰، منطقه جغرافیایی جنوب ۲۲۶/۰، منطقه جغرافیایی شمال ۳۵۶/۰، منطقه جغرافیایی شرق ۷۶۰/۰ و منطقه جغرافیایی غرب ۲۰۱/۰ است که هر شش منطقه جغرافیایی در سطح ۰۰۱/۰ معنادار می باشد. هم چنین به طورکلی اندازه اثر در هر یک از هر شش منطقه جغرافیایی ۳۰۱/۰ است. با توجه به یافته های به دست آمده می توان چنین نتیجه گیری کرد که در کل عوامل اجتماعی که در پژوهش های مورد بررسی شامل، متغیرهای مستقل متعددی از جمله سبک زندگی، سرمایه فرهنگی، قانون گرایی، شبکه های اجتماعی، سرمایه اجتماعی، جامعه پذیری، دینداری و... دارای تاثیری در حد متوسط رو به بالا بر حفظ محیط زیست بوده و از طرف دیگر با توجه به ضرایب به دست آمده در متغیر تعدیل کننده برای هر یک از مناطق جغرافیایی نشان دهنده این امر است که میزان گرایش به حفظ محیط زیست در هر یک از مناطق فوق متفاوت بوده به گونه ای که هر چه میزان شکنندگی محیط بالاتر باشد، میزان تاثیر عوامل اجتماعی در حفظ آن محیط پر رنگ تر خواهد بود.

فراتحلیل, عوامل اجتماعی, حفظ محیط زیست, منطقه جغرافیایی