فاطمه خدادادی آزادبنی - گروه آموزش فیزیک، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی ۸۸۹ -۱۴۶۶۵ تهران، ایران
مصطفی گل پرور - دانشجوی کارشناسی ارشد، آموزش فیزیک، دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید بهشتی مشهد
منیره صالحی - گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی ۸۸۹ -۱۴۶۶۵ تهران، ایران

در این پژوهش، با هدف تحلیل سوالات فیزیک پایه دوازدهم در آزمون سراسری و امتحانات نهایی، از حیطه های شناختی بلوم استفاده شد. جامعه و نمونه آماری این پژوهش شامل سوالات فیزیک پایه دوازدهم در امتحانات نهایی و کنکور در رشته های علوم تجربی و ریاضی فیزیک در بازه زمانی سال های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ بود. سوالات با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی بررسی شدند و داده ها با استفاده از چک لیست محقق ساخته بر اساس سطوح شناختی بلوم جمع آوری شدند. سپس داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS ۲۳ تحلیل شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که در آزمون سراسری، هدف اصلی سنجش سطوح بالای شناختی است و درصدهای ۴ و ۹ درصد به ترتیب برای کنکور رشته ریاضی و تجربی به سطوح فهمیدن و دانش گواه اختصاص دارد. همچنین، ۵۰ درصد سوالات آزمون های نهایی در رشته های علوم تجربی و ریاضی فیزیک به سطوح دانش و فهمیدن مربوط می شود و در مقایسه با کنکور، به سطوح تحلیل و ترکیب کمتر توجه شده است. همچنین، همخوانی بین میزان استفاده از سطوح دانش، فهمیدن، کاربرد، تحلیل و ترکیب در آزمون های کنکور و نهایی مشاهده نشد. برای داشتن معیار مناسب در سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه، لازم است در طراحی سوالات نهایی به سنجش سطوح بالای شناختی توجه بیشتری شود. همچنین، با توجه به هدف تربیت علمی و تاکید بر سطوح بالای شناختی، در ارزشیابی های آزمون های نهایی نیز باید به این سطوح توجه شود. البته، مهارت های سطوح پایین نیز لازم است و باید توسعه یابند.

سطوح شناختی بلوم، کنکور، امتحانات نهایی، فیزیک پایه دوازدهم، سطح ارزشیابی، سطح فهم.