مهدی اکبری - دانشجوی دکتری راه و ترابری، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه سمنان
غلامعلی شفابخش - دانشیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه سمنان
محمدرضا احدی - استادیار، پژوهشکده حمل ونقل، وزارت راه و شهرسازی، تهران

ساخت، نگهداری و بازسازی زیرساخت­ های حمل ونقل از جمله ضرورت های اصلی ایجاد و توسعه صنعت حمل ونقل پایدار به حساب می آیند. هزینه های گزاف و عملکرد نامناسب جنبه هایی مانند ایمنی و امنیت، مشکلاتی را پیش می آورند که اعتمادپذیری سیستم حمل ونقل را تهدید می کنند. مدل های پیش بینی تصادفات به عنوان ابزار تحلیل ایمنی، نقش به­سزایی در تحلیل علل وقوع تصادفات ترافیکی دارند. در این مقاله، سعی شده است تا تاثیر خرابی رویه راه بر فراوانی تصادفات خروج از جاده، که جزو فراوان ترین و شدیدترین تصادفات در ایران و حتی جهان هستند، ارزیابی گردد. به همین منظور، شاخص وضعیت رویه راه برای ۱۵۰ کیلومتر از محور سمنان به تهران تعیین و با استفاده از فرایندهای GENMOD و NLMIXED در نرم افزار SAS، انواع مدل های خطی تعمیم یافته و غیرخطی رگرسیونی ارائه شدند. پس از ارزیابی نیکویی برازش مدل ها و تخمین خطای آن ها، مناسب ترین مدل انتخاب می شود. برای انجام نیکویی برازش، از ابزارهایی مانند انحراف معیار، آماره کای دو پیرسون، ، AIC، AICC و BIC استفاده شده است. همچنین، دو ابزار دیگر شامل میانگین خطای مطلق و جذر میانگین مربع خطاها، اعتبار خروجی مدل را تخمین زدند. در تجزیه باقیمانده ها به روش باقیمانده های استاندارد شده، میانگین خطاها حدود ۱۰۴۸/۰- و واریانس آن ها برابر ۹۲۵۹/۰ تخمین زده شدند که به فرضیه های میانگین صفر و واریانس ۱ بسیار نزدیک هستند. نتایج مدل سازی نشان می دهد که مدل رگرسیون غیرخطی دوجمله ای منفی برازش بهتری دارد و ارتباط معنی دار بین شاخص وضعیت رویه راه و فراوانی تصادفات خروج از جاده را آشکار می کند. تحلیل حساسیت مدل نیز بیانگر آن است که به ازای افزایش هر واحد شاخص وضعیت رویه راه، نرخ فراوانی تصادفات خروج از جاده ۹۳/۱ درصد کاهش می یابد.

مدل پیش بینی تصادفات, شاخص وضعیت رویه راه, مدل خطی تعمیم یافته, مدل رگرسیون غیرخطی