احسان شهبازی - دانشیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایرا ن
کورو احمدی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایرا ن
کرامت اله سعیدی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران .

سیاه دانه (Nigella sativa L.) از گیاهان داروئی مهم می باشد که در صنایع غذائی و داروئی بسیار مورد استفاده قرار می-گیرد. این مطالعه به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ۲۰ ژنوتیپ مختلف سیاه دانه (ایرانی و خارجی) از نظر صفات مختلف زراعی و به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار انجام شد. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، قطر کپسول، تعداد شاخه در بوته و ارتفاع بوته بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ های مختلف از نظر همه صفات ارزیابی شده وجود داشت. دامنه تغیرات عملکرد در محدوده ۳۹/۱۴۰۹ کیلوگرم در هکتار( ژنوتیپ Nige۷۸) تا ۵۶/۲۶۳ کیلوگرم در هکتار (Nige۳) متغیر بود. برآورد ضرایب همبستگی نشان داد که عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری با تعداد کپسول در بوته و تعداد شاخه جانبی در بوته داشت. پراکندگی ژنوتیپ های ایرانی در گروه های مختلف حاکی از تنوع بالایی برای صفات مرتبط با عملکرد دانه در ژنوتیپ های ایرانی است. بنابراین می توان از طریق تلاقی بین ژنوتیپ های برتر و آزمون نتایج آنها از طریق برنامه های به-نژادی و انتخاب نسبت به تولید ارقام با خصوصیات زراعی مطلوب اقدام نمود. انتخاب ژنوتیپ های برتر از نظر تعداد کپسول در بوته و تعداد شاخه فرعی در بوته می تواند به عنوان شاخص های انتخابی مهم جهت افزایش عملکرد دانه در سیاه دانه به کار گرفته شود.

سیاه دانه، عملکرد، تنوع ژنتیکی