سمیه میرشکاری - استادیار پژوهشی ، پژوهشکده کشاورزی پژوهشگاه زابل
محمدرضا اصغری پور - دانشگاه زابل
زهرا غفاری مقدم - استادیار گروه زراعت، پژوهشکده کشاورزی، پژوهشگاه زابل
سید ابوالفضل هاشمی - دانشجوی دکتری آگروتکنولوژی- گرایش فیزیولوژی ، گروه زراعت، دانشگاه زابل

اهداف: کشت های جالیزی در ثبات و تعادل اکوسیستم زراعی منطقه سیستان نقش به سزایی دارد. با عنایت به اهمیت غذایی، اقتصادی و اشتغال‎زایی بررسی این بوم نظام‎ها حائز اهمیت می‎باشد.مواد و روش‎ها: در این مطالعه، پنج نظام تولید محصولات جالیزی شامل قندک، سفیدک، پشمک، هندوانه و خربزه در سطح منطقه سیستان، با استفاده از شاخص‎های امرژی و اقتصادی، ارزیابی شد. اطلاعات این پژوهش با استفاده از پرسش‎نامه و اندازه‎گیری‎های میدانی از ۴۵ مزرعه برای قندک، ۵۳ مزرعه برای سفیدک، ۳۷ مزرعه برای پشمک، ۶۰ مزرعه برای هندوانه و ۸۲ مزرعه برای خربزه جمع‎آوری شد.یافته‎ها: کل انرژی حمایت کننده نظام‎های تولید قندک، سفیدک، پشمک، هندوانه و خربزه به ترتیب ۱۰۱۶×۸۳/۵، ۱۰۱۶×۵۶/۵، ۱۰۱۶×۴۵/۳، ۱۰۱۶×۴۸/۶ و ۱۰۱۶×۸۳/۵ ام‎ژول خورشیدی در هکتار در سال تخمین زده شد. در مطالعه حاضر درصد تجدیدپذیری امرژی (R%) نظام های تولید قندک، سفیدک، پشمک، هندوانه و خربزه به ترتیب ۴۰/۳، ۵۷/۳، ۲۱/۵، ۰۶/۳ و ۴۰/۳ درصد محاسبه شد. بزرگ‎تر بودن R% در نظام تولید پشمک نسبت به سایر نظام‎ها به دلیل سهم زیاد استفاده از کود آلی می‎باشد. در این مطالعه کمترین میزان تجدیدپذیری محیطی بین پنج نظام، مربوط به نظام هندوانه بود که نشان می‎دهد در این نظام درصد بالایی از امرژی مورداستفاده به منابع تجدیدناپذیر محیطی وابسته است.نتیجه‎گیری: پایداری اکولوژیکی نظام تولید هندوانه بیشتر از سایر نظام‎های موردمطالعه می‎باشد، همچنین ارزیابی‎های انجام شده بر اساس محاسبه ۱۳ شاخص امرژی و اقتصادی حاکی از آن است که جلوگیری از فرسایش و کاهش کاربرد کودهای شیمیایی می‎تواند در پایداری اکولوژیکی این نظام‎ها موثر باشد.

تحلیل تلفیقی, سیستان, ارزیابی پایداری, بهره‎وری استفاده از منابع, سود, نظام تولید