مطالعه تغییرات مفهوم مسکن متناسب با سبک نوین زندگی شهری با رویکرد اسلامی

مفهوم «مسکن» بعنوان یکی از مهم­ترین بناهای استقراریافته در شهر از اهمیت دوچندانی برخوردار است؛ بالواقع مسکن علاوه بر پوشش سطح گسترده­تری در بین سایر کاربری­های شهری، دربرگیرنده­ی بیشترین ساعات سپری­شده­ی عمر افراد است. این همه در حالی است که از دیرباز، «خانه» برای ایرانیان با ارزش­های سنتی و فرهنگی اصیلی مانوس بوده و برای هر فرد از جایگاه مقدسی، برخوردار بوده­است. درعین­حال، توسعه مسکن نوین کشور، تحت تاثیر سبک معماری غربی، ترجیحات و سلیقه و به تبع آن، نیازهای معاصر افراد، دارای تغییر مفهومی محسوسی بوده­است. پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و با پارادایم کیفی و رویکرد واقع­گرایی اسلامی انجام شده­است، دارای فرآیندی استقرایی است که عوامل چندگانه­ی موثر بر تاثیر و تناسب توسعه مسکن و سبک نوین زندگی شهری را تبیین خواهد نمود. بدین ترتیب، از طریق مصاحبه­ی نیمه­ساختاریافته در سطح متخصصین، سعی دارد تا تغییرات مفهوم مسکن متناسب با سبک نوین زندگی شهری و با ملاحظه­ی رویکرد اسلامی را مطالعه نماید. یافته­ها که حول سه سوال کلیدی اصلی تنظیم شده­است، نشان می­دهند که مفهوم مسکن امروزی بیش از آنکه تحت تاثیر تناسب خود با محتوای سبک نوین زندگی شهری، سمت و سو یابد، تحت هدایت عوامل اقتصادی، دیدگاه سودگرا و منفعت­های فردی و مصلحت­اندیشی مالی افراد، است. نتیجه چنین روندی، ساخت خانه­هایی با فاصله محسوس محتوایی، نسبت به مفهوم سنتی خانه خواهد بود که بسیاری از مفاهیم توسعه مسکن اسلامی را نیز در بر نمی­گیرد. هرچند بنظر می­رسد که پایبندی به برخی ارزش­ها و باورهای اصیل جامعه نظیر محرمیت، پرهیز از اشرافیت و رعایت حال همسایه، در هر صورت، در ترجیحات افراد و در انتخاب خانه، نقش دارد و افراد سعی دارند با توازن میان توان مالی خود و چنین ویژگی­هایی در خانه ­ی انتخابی، ترجیحات خود را بهینه سازند. در نهایت، مفهوم «خانه» امروزی، برساخته­ای اجتماعی است که نشان از هویت فرد امروزی، توان مالی وی و ارزش­های فرهنگی حاکم بر جامعه دارد. این مفهوم، به­ فراخور توانمندی اقتصادی وی در کنار ضوابط مدون توسعه مسکن شهری، می­تواند دربرگیرنده­ی ارزش­های اصیل­تر و مناسب­تری از مفهوم «خانه» در محتوای یک شهر ایرانی- اسلامی، باشد.

Keywords:

Housing concept , modern lifestyle , Islamic , Iranian , مفهوم مسکن , سبک نوین زندگی , اسلامی , ایرانی