مهدی محمدی - دانشیار، گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم، قم، ایران
نفیسه رحمانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران

هدف: شهید و شهادت از موضوع های اساسی انقلاب اسلامی است که در راستای تحقق آن و به‎ویژه در دوران دفاع مقدس، جوانان بی شماری به خیل شهیدان پیوستند. از دست دادن این تعداد عزیز ادبیات انقلاب اسلامی را تحت تاثیر قرار داد و این موضوع در اشعار بسیاری از شاعران ظاهر شد. هدف این پژوهش، مطالعه میزان و نحوه انعکاس مفاهیم شهید و شهادت در اشعار سروده شده بین سال های ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۵ می باشد.روش تحقیق: برای این بررسی از روش تحلیل محتوا استفاده شد. برای اجرا، ۱۸۱ عنوان شعر شناسایی شده در خصوص مورد بررسی، سطر به سطر مورد مطالعه قرار گرفتند.یافته ها: پس از تجزیه و تحلیل داده ها مشخص شد که بیشترین انتشار منابع (۲۵ اثر)، در سال ۱۳۸۸ سروده شدند. ۱۰۸ شاعر در سرودن این اشعار نقش داشتند که ۹/۶۲ درصد آن را مردان و بقیه را زنان تشکیل می دهند. استان های تهران با ۳۳ اثر، قم با ۲۴ و مشهد با ۲۴ اثر، شاخص ترین استان ها، در انتشار این منابع هستند. اشعار سروده شده در ۹ مضمون دسته بندی شدند که توصیف شهید و شهادت، یادگاری از شهدا، منزلت و جایگاه شهدا سه موضوعی هستند که بیشترین اشعار سروده شده را به خود اختصاص داده است. به رسمیت نشناختن کودک و نوجوان و نادیده گرفتن ویژگی های خاص آنان، از بارزترین مشکلات اشعار سروده شده در این حیطه هست.

تحلیل محتوا, شعر کودک و نوجوان, دفاع مقدس, شهید, شهادت