گلاره شاه حسینی - دکتری شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس
سمیه آهنی - استادیار دانشکده شهرسازی،پردیس هنرهای زیبا،دانشگاه تهران

امروزه تلاش جوامع غربی برای تسلط بر جوامع شرقی در تمامی زمینه ها مشهود بوده و جوامع شرقی نیز با الگوبرداری از تمدن غرب و بدون بومی سازی، زمینه افزایش این تسلط را فراهم نموده اند، طبیعتا مکاتب مرتبط با علم شهرسازی نیز از این قاعده مستثنی نیستند، لذا بر پایه توجه به ارتباط عمیق بین جهان بینی و باورها و آن چه تحت عنوان شهرسازی در قالب عناصر کالبدی در شهرهای معاصر بروز می یابد، اشاعه ارزش های اسلامی و گریز از مادی گرایی غربی مستلزم استخراج معیارها برپایه مرور اجمالی متون شهرسازی اسلامی و دیدگاه اندیشمندان شرقی است. سعی این پژوهش بر آن است که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع مذکور ،معیارهای آرمانشهر ایرانی -اسلامی را استخراج نماید. لذا جهت سنجش نظرات مردم، محله آخوند با استفاده از نمونه گیری تصادفی از بین محلات بافت قدیم شهر قزوین، جهت ارزیابی میزان تطابق پذیری شهر قزوین با معیارهای مذکور انتخاب شد؛ در همین راستا تعداد ۹۶ پرسشنامه بر اساس فرمول کوکران در این محله تکمیل گردید. معیارهای استخراج شده، مشتمل بر چهار معیار اجتماعی(امنیت، هویت، حق الناس،حس مسئولیت پذیری،عدالت، مشارکت مردمی ،همبستگی اجتماعی)، اقتصادی(کسب و کار حلال و تامین معاش خودکفایی اقتصادی)، کالبدی( پویایی و سرزندگی، خدمات زیربنایی، حفاظت از حریم جاده ها ، مکانیابی، سازگاری کاربری ها، توجه به ابعاد معنوی در طراحی شهرها، زیبایی و رعایت تناسبات در طراحی شهری) ،و زیست محیطی (پاکیزگی زیست محیطی، پاکیزگی اجتماعی) هستند که با استفاده از نرم افزار تحلیل سلسله مراتبی مورد مقایسه دو دویی قرار گرفتند. وزن معیارهای مذکور بر اساس فرآیند فوق، به ترتیب اقتصادی (۰.۴۶۰) ،کالبدی (۰.۳۰۰) زیست محیطی (۰.۱۴۸) و اجتماعی (۰/۰۹۲) است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شهر قزوین در صورتی می تواند به آرمانشهری ایرانی- اسلامی بدل گردد که به ترتیب توجه به معیارهای اجتماعی، زیست محیطی، کالبدی و اقتصادی در صدراقدامات شهری لحاظ گردد.

شهر ایرانی اسلامی،آرمانشهر،معیارهای آرمانشهر ایرانی اسلامی،متون اسلامی،اندیشمندان شرقی