خداکرم کهن - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران.
احمد هاشمی - استاد گروه فلسفه تعلیم و تربیت، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران.
عباس قلتاش - دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
علی اصغر ماشین چی - دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران.

این پژوهش با هدف تبیین ابعاد و مولفه های معرفت شناسی انسان و دلالت های تربیتی آن بر اساس اندیشه و آراء امانوئل کانت انجام شده است. در پژوهش، برای گردآوری اطلاعات از تحلیل محتوای کیفی و الگوی استقرایی مایرینگ استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که در مورد معرفت شناسی انسان و استلزامات تربیتی آن، کانت بر مولفه های زیر تاکید دارد: نقش آگاهی، حواس، تجربه و فاهمه به عنوان منابع شناخت، توجه به ظرفیت تغییرپذیری انسان ها برای بهبود و تغییر وضع جامعه، نقش تجارب نسل های متوالی در تربیت انسان ها، شکل دهی عادات به طور تدریجی (نه دفعی)، حذف پاداش و تنبیه در تربیت و عدم اعتقاد بدان ها، اعتقاد به آزادی و طبیعت یکسان انسان ها و مخالفت با نخبه پروری و استثمار انسان ها، عدم نقش ارزش ها در امر تربیت، و مسئول دانستن انسان در مسیر تربیت خویش. نگرش کانتی به فلسفه تعلیم وتربیت، نگاهی مبتنی بر عمل به وظیفه است که نوعا امری برخاسته از سرشت عقل عملی و وجدان پاک انسانی است؛ او به جایگاه رفیع تربیت و اینکه انسان ها دارای ظرفیت و استعداد تربیت شدن هستند، اعتقاد دارد. البته نگاه کانت به انسان، نگاهی انسان مدارانه و غیردینی است؛ او انسان را موجودی ارزشی و دینی به حساب نمی آورد و بنابراین، جهت گیری تربیتی وی را نیز نمی توان در قالب رویکردهای ارزشی تفسیر کرد.

معرفت شناسی انسان, استلزامات تربیتی, کانت, شناخت